abaev-xml/entries/abaev_gæxxæt6t9.xml

108 lines
10 KiB
XML
Raw Normal View History

2025-03-21 13:42:40 +03:00
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">gæxxæt6t9</hi></title>
</titleStmt>
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. AKʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">????</biblScope>.</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
<tagsDecl>
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "" "";</rendition>
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
</tagsDecl>
</encodingDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<entry xml:id="entry_gæxxæt6t9" xml:lang="os">
<form xml:id="form_d2502e66" xml:lang="os-x-iron" type="lemma"><orth>gæxxæt(t)</orth></form>
<form xml:id="form_d2502e69" xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>gæǧædi</orth></form>
<sense xml:id="sense_d2502e72"><sense xml:id="sense_d2502e73"><abv:tr xml:lang="ru">
<q>бумага</q>
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
<q>paper</q>
</abv:tr></sense><sense xml:id="sense_d2502e82"><abv:tr xml:lang="ru">
<q>документ</q>
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
<q>document</q>
</abv:tr></sense></sense>
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d2502e92">
<abv:example xml:id="example_d2502e94">
<quote>Xsærtæg afysta gæxxæt jæ fynæj ævsymærmæ</quote>
<abv:tr xml:lang="ru">
<q>Хсартаг написал бумагу (письмо) своему спящему брату</q>
</abv:tr>
<abv:tr xml:lang="en">
<q>Khsartag wrote a paper (a letter) to his sleeping brother</q>
</abv:tr>
<bibl><ref type="bibl" target="#src_ОЭп."/><biblScope>14</biblScope></bibl>
</abv:example>
<abv:example xml:id="example_d2502e113" xml:lang="os-x-digor">
<usg><lang/></usg>
<quote>isaraztan wæxæri baʒurdi gæǧædi…</quote>
<abv:tr xml:lang="ru">
<q>мы составили такой договорный документ…</q>
</abv:tr>
<abv:tr xml:lang="en">
<q>we have drawn up such a contractual document…</q>
</abv:tr>
<bibl><ref type="bibl" target="#src_FS"/><biblScope>I 12</biblScope></bibl>
</abv:example>
</abv:exampleGrp>
<etym xml:lang="ru">Согдийское слово (китайского происхождения?), широко
распространившееся, в частности на Кавказе (через персидское посредство):
<mentioned corresp="#mentioned_d2502e235" xml:id="mentioned_d2502e138" xml:lang="sog"><lang/>
<w>*kæɣ(a)δ-(kʼɣδ-)</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Henning._BBB"/><biblScope>65</biblScope></bibl>. —
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Benveniste._TSP"/><biblScope>181</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d2502e248" xml:id="mentioned_d2502e151" xml:lang="trk"><lang/>
<w>käǧdä</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Радлов"/><biblScope>II 1065</biblScope></bibl>. — <bibl><author>B.
Müller</author><biblScope>Uigurica III 92</biblScope></bibl>),
<mentioned corresp="#mentioned_d2502e262" xml:id="mentioned_d2502e165" xml:lang="fa"><lang/>
<w>kagaδ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e267" xml:id="mentioned_d2502e170" xml:lang="ar"><lang/>
<w>kaǧad</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e272" xml:id="mentioned_d2502e175" xml:lang="trk"><lang/>
<w>kaǧət, kaǧat, qaǧat</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Радлов"/><biblScope>II 72</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d2502e281" xml:id="mentioned_d2502e184" xml:lang="ka"><lang/>
<w>kaǧaldi</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e287" xml:id="mentioned_d2502e190" xml:lang="xmf"><lang/>
<w>kaǧardi, karǧadi</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e292" xml:id="mentioned_d2502e195" xml:lang="sva"><lang/>
<w>kalǧart</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e297" xml:id="mentioned_d2502e200" xml:lang="ab"><lang/>
<w>a-қlaad</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e302" xml:id="mentioned_d2502e205" xml:lang="av"><lang/>
<w>kaǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e307" xml:id="mentioned_d2502e210" xml:lang="rut" extralang="tkr"><lang/>
<w>kaǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e312" xml:id="mentioned_d2502e215" xml:lang="dar"><lang/>
<w>kaɣar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e318" xml:id="mentioned_d2502e221" xml:lang="x-vaynakh"><lang/>
<w>käxat, kieǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e323" xml:id="mentioned_d2502e226" xml:lang="krc-x-balkar"><lang/>
<w>kaǧət</w></mentioned> и др. Установить, из какого именно языка идут
осетинские формы, затруднительно. Дигорская форма (с конечным <hi rendition="#rend_italic">-i</hi>) указывает
как будто на грузинский (<hi rendition="#rend_italic">kaǧaldi</hi>).</etym>
<etym xml:lang="en">It is a Sogdian word (of Chinese origin?) which widely spread,
in particular in the Caucasus (through Persian): <mentioned corresp="#mentioned_d2502e138" xml:id="mentioned_d2502e235" xml:lang="sog"><lang/>
<w>*kæɣ(a)δ-(kʼɣδ-)</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Henning._BBB"/><biblScope>65</biblScope></bibl>. —
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Benveniste._TSP"/><biblScope>181</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d2502e151" xml:id="mentioned_d2502e248" xml:lang="trk"><lang/>
<w>käǧdä</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Радлов"/><biblScope>II 1065</biblScope></bibl>. — <bibl><author>B.
Müller</author><biblScope>Uigurica III 92</biblScope></bibl>),
<mentioned corresp="#mentioned_d2502e165" xml:id="mentioned_d2502e262" xml:lang="fa"><lang/>
<w>kagaδ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e170" xml:id="mentioned_d2502e267" xml:lang="ar"><lang/>
<w>kaǧad</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e175" xml:id="mentioned_d2502e272" xml:lang="trk"><lang/>
<w>kaǧət, kaǧat, qaǧat</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Радлов"/><biblScope>II 72</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d2502e184" xml:id="mentioned_d2502e281" xml:lang="ka"><lang/>
<w>kaǧaldi</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e190" xml:id="mentioned_d2502e287" xml:lang="xmf"><lang/>
<w>kaǧardi, karǧadi</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e195" xml:id="mentioned_d2502e292" xml:lang="sva"><lang/>
<w>kalǧart</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e200" xml:id="mentioned_d2502e297" xml:lang="ab"><lang/>
<w>a-қlaad</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e205" xml:id="mentioned_d2502e302" xml:lang="av"><lang/>
<w>kaǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e210" xml:id="mentioned_d2502e307" xml:lang="rut" extralang="tkr"><lang/>
<w>kaǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e215" xml:id="mentioned_d2502e312" xml:lang="dar"><lang/>
<w>kaɣar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e221" xml:id="mentioned_d2502e318" xml:lang="x-vaynakh"><lang/>
<w>käxat, kieǧat</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2502e226" xml:id="mentioned_d2502e323" xml:lang="krc-x-balkar"><lang/>
<w>kaǧət</w></mentioned> etc. It is difficult to establish which language
the Ossetic forms come from. Digor form (with final <hi rendition="#rend_italic">-i</hi>) probably points to
Georgian (<hi rendition="#rend_italic">kaǧaldi</hi>).</etym>
</entry>
</body>
</text>
</TEI>