89 lines
8 KiB
XML
89 lines
8 KiB
XML
|
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
|||
|
<teiHeader>
|
|||
|
<fileDesc>
|
|||
|
<titleStmt>
|
|||
|
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">ingæn</hi></title>
|
|||
|
</titleStmt>
|
|||
|
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
|||
|
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
|||
|
<sourceDesc>
|
|||
|
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
|||
|
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
|||
|
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
|||
|
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
|||
|
</sourceDesc>
|
|||
|
</fileDesc>
|
|||
|
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
|||
|
<tagsDecl>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
|||
|
</tagsDecl>
|
|||
|
</encodingDesc>
|
|||
|
</teiHeader>
|
|||
|
<text>
|
|||
|
<body>
|
|||
|
<entry xml:id="entry_ingæn" xml:lang="os">
|
|||
|
<form xml:id="form_d1829e66" type="lemma"><orth>ingæn</orth></form>
|
|||
|
<sense xml:id="sense_d1829e69"><abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>могила</q>
|
|||
|
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>grave</q>
|
|||
|
</abv:tr></sense>
|
|||
|
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d1829e79">
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d1829e81">
|
|||
|
<quote>sīʒærtæj fælyǧtæ ingænmæ</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>от сирот ты убежал в могилу</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>from orphans you ran into the grave</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Коста"/><biblScope>44</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d1829e100">
|
|||
|
<quote>Azaw (Tajmurazy) ingænyl adælgom, jæ ʒyxy ʒag sygyt felvæsta, æmæ
|
|||
|
bazyrzyr kodta, ærbatymbyl, stæj adarǧ ingæny wælæ æmæ jæ ūd
|
|||
|
sīsta</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>Азау повалилась вниз лицом на могилу (Таймураза), схватила полный рот
|
|||
|
земли и затрепетала, скорчилась, потом вытянулась на могиле и
|
|||
|
испустила дух</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>Azau fell on her face to the grave (of Taymuraz), grabbed the
|
|||
|
mouthful of earth and began to tremble, she writhed and then
|
|||
|
stretched out on the grave and breathed her last breath</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Сека"/><biblScope>55</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
</abv:exampleGrp>
|
|||
|
<etym xml:lang="ru">Возводится к иран. *<hi rendition="#rend_italic">han-kana-</hi>, где <hi rendition="#rend_italic">han-</hi> (← <hi rendition="#rend_italic">ham-</hi>) —
|
|||
|
приставка, <hi rendition="#rend_italic">kana-</hi> — от глагола <hi rendition="#rend_italic">kan-</hi> ‘копать’, сохранившегося в ос.
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">nygænyn</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">ni-kan-</hi>) ‘погребать’, <hi rendition="#rend_italic">nykkænd</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">nikanta-</hi>) ‘погреб’ и
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">ævgænyn</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">abi-kan-</hi>) ‘погружать’. Ср. <mentioned corresp="#mentioned_d1829e149" xml:id="mentioned_d1829e122" xml:lang="ae"><lang/>
|
|||
|
<w>hankana-</w>
|
|||
|
<gloss><q>подземелье</q></gloss></mentioned>. В иронском ожидали бы
|
|||
|
*<hi rendition="#rend_italic">ængæn</hi> или *<hi rendition="#rend_italic">yngæn</hi> (а → у, ср. <ref type="xr" target="#entry_yssyn"/> |
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">insun</hi>, <ref type="xr" target="#entry_fynddæs"/> | <hi rendition="#rend_italic">finddæs</hi> ‘15’ из
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">fænʒ-dæs</hi>, <ref type="xr" target="#entry_tynʒyn_1"/> | <hi rendition="#rend_italic">itinʒun</hi> из
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">tanj-</hi>). Для дигорского колебание между начальным <hi rendition="#rend_italic">æ</hi> и <hi rendition="#rend_italic">i</hi> обычно. Форму
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">ingæn</hi> приходится поэтому рассматривать как „дигоризм“.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II
|
|||
|
56–57</biblScope></bibl>. — <bibl><author>Bailey,</author><ref type="bibl" target="#ref_BSOAS"/><biblScope>XII
|
|||
|
331</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
<etym xml:lang="en">It traces back to *<hi rendition="#rend_italic">han-kana-</hi>, where <hi rendition="#rend_italic">han-</hi> (← <hi rendition="#rend_italic">ham-</hi>) is
|
|||
|
a prefix, <hi rendition="#rend_italic">kana-</hi> is derived from the verb <hi rendition="#rend_italic">kan-</hi> ‘to dig’, which is present
|
|||
|
in Ossetic <hi rendition="#rend_italic">nygænyn</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">ni-kan-</hi>) ‘to bury’, <hi rendition="#rend_italic">nykkænd</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">nikanta-</hi>)
|
|||
|
‘cellar’ and <hi rendition="#rend_italic">ævgænyn</hi> (*<hi rendition="#rend_italic">abi-kan-</hi>) ‘to immerse’. Cf. <mentioned corresp="#mentioned_d1829e122" xml:id="mentioned_d1829e149" xml:lang="ae"><lang/>
|
|||
|
<w>hankana-</w>
|
|||
|
<gloss><q>dungeon</q></gloss></mentioned>. In Iron forms like *<hi rendition="#rend_italic">ængæn</hi> or
|
|||
|
*<hi rendition="#rend_italic">yngæn</hi> are expected (<hi rendition="#rend_italic">а</hi> → <hi rendition="#rend_italic">у</hi>, cf. <ref type="xr" target="#entry_yssyn"/> | <hi rendition="#rend_italic">insun</hi>, <ref type="xr" target="#entry_fynddæs"/> | <hi rendition="#rend_italic">finddæs</hi> ‘15’ from
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">fænʒ-dæs</hi>, <ref type="xr" target="#entry_tynʒyn_1"/> | <hi rendition="#rend_italic">itinʒun</hi> из
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">tanj-</hi>). For Digor the hesitation between initial <hi rendition="#rend_italic">æ</hi> and <hi rendition="#rend_italic">i</hi> is usual.
|
|||
|
The form <hi rendition="#rend_italic">ingæn</hi> should be viewed as „digorism“.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 56–57</biblScope></bibl>. —
|
|||
|
<bibl><author>Bailey,</author><ref type="bibl" target="#ref_BSOAS"/><biblScope>XII 331</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
</entry>
|
|||
|
</body>
|
|||
|
</text>
|
|||
|
</TEI>
|