103 lines
8.1 KiB
XML
103 lines
8.1 KiB
XML
|
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
|||
|
<teiHeader>
|
|||
|
<fileDesc>
|
|||
|
<titleStmt>
|
|||
|
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">æxca</hi></title>
|
|||
|
</titleStmt>
|
|||
|
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
|||
|
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
|||
|
<sourceDesc>
|
|||
|
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
|||
|
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
|||
|
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
|||
|
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
|||
|
</sourceDesc>
|
|||
|
</fileDesc>
|
|||
|
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
|||
|
<tagsDecl>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
|||
|
</tagsDecl>
|
|||
|
</encodingDesc>
|
|||
|
</teiHeader>
|
|||
|
<text>
|
|||
|
<body>
|
|||
|
<entry xml:id="entry_æxca" xml:lang="os">
|
|||
|
<form xml:id="form_d2329e66" type="lemma"><orth>æxca</orth></form>
|
|||
|
<sense xml:id="sense_d2329e69"><abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>деньги</q>
|
|||
|
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>money</q>
|
|||
|
</abv:tr></sense>
|
|||
|
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d2329e79">
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d2329e81">
|
|||
|
<quote>dæwæj æddæmæ mæ fydy tūgmæ æz dæwæj fos æmæ æxca næ
|
|||
|
bacagūrʒynæn</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>помимо тебя (твоей жизни), я за кровь моего отца не возьму ни скота,
|
|||
|
ни денег</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>besides you (your life), I will not take neither cattle, nor money
|
|||
|
for my father's blood</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_ОЭ"/><biblScope>I 22</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d2329e100">
|
|||
|
<quote>æxca xæjræǵy xollag ū</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>деньги — пища дьявола</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>money is devil's food</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_ЮОПам."/><biblScope>III
|
|||
|
239</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d2329e119" xml:lang="os-x-digor">
|
|||
|
<usg><lang/></usg>
|
|||
|
<quote>sæ ewnæg kizgi æxcabæl næ bajevʒænæncæ nekæd</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>свою единственную дочь никогда не поменяют на деньги</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>they will never change for money their only daughter</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Gurdž._Æduli"/><biblScope>95</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
</abv:exampleGrp>
|
|||
|
<etym xml:lang="ru">Из <mentioned xml:id="mentioned_d2329e144" xml:lang="trk"><lang/>
|
|||
|
<w/>
|
|||
|
<gloss><q>aqča</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e211" xml:id="mentioned_d2329e152" xml:lang="trk"><w>axča</w>
|
|||
|
<gloss><q>деньги</q></gloss></mentioned>, исходное значение ‘белый’,
|
|||
|
‘беленький’ (о серебре); ср. <mentioned corresp="#mentioned_d2329e217" xml:id="mentioned_d2329e158" xml:lang="kbd"><lang/>
|
|||
|
<w>haxše</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e222" xml:id="mentioned_d2329e163" xml:lang="ce"><lang/>
|
|||
|
<w>axča</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e227" xml:id="mentioned_d2329e168" xml:lang="inh"><lang/>
|
|||
|
<w>axčæ</w>
|
|||
|
<gloss><q>деньги</q></gloss></mentioned>. Древнейшие факты языка говорят о
|
|||
|
меновой торговле и отсутствии денег (см. <ref type="xr" target="#entry_arǧ"/>
|
|||
|
‘цена’, <ref type="xr" target="#entry_7lxænyn"><w>lxænyn</w></ref> ‘покупать’, <ref type="xr" target="#entry_wæj"/>
|
|||
|
<ref type="xr" target="#entry_kænyn"/> ‘продавать’). Название денег и денежных
|
|||
|
единиц — позднейшего происхождения, причем <ref type="xr" target="#entry_som_2"/>
|
|||
|
‘рубль’, как и <hi rendition="#rend_italic">æxca</hi> ‘деньги’, идет из тюркского; ср. также <ref type="xr" target="#entry_tuman"/>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>120</biblScope></bibl>. —
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>9</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>66, 85</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
<etym xml:lang="en">From <mentioned xml:id="mentioned_d2329e206" xml:lang="trk"><lang/>
|
|||
|
<w>aqča</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e152" xml:id="mentioned_d2329e211" xml:lang="trk"><w>axča</w>
|
|||
|
<gloss><q>money</q></gloss></mentioned>, initial meaning is 'white' (of
|
|||
|
silver); cf. <mentioned corresp="#mentioned_d2329e158" xml:id="mentioned_d2329e217" xml:lang="kbd"><lang/>
|
|||
|
<w>haxše</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e163" xml:id="mentioned_d2329e222" xml:lang="ce"><lang/>
|
|||
|
<w>axča</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d2329e168" xml:id="mentioned_d2329e227" xml:lang="inh"><lang/>
|
|||
|
<w>axčæ</w>
|
|||
|
<gloss><q>money</q></gloss></mentioned>. The most ancient language facts
|
|||
|
tell about barter trade and the absence of money (cf. <ref type="xr" target="#entry_arǧ"/> ‘price’, <ref type="xr" target="#entry_7lxænyn"><w>lxænyn</w></ref>
|
|||
|
‘buy’, <ref type="xr" target="#entry_wæj"/>
|
|||
|
<ref type="xr" target="#entry_kænyn"/> ‘sell’). The names of money and monetary
|
|||
|
units are of latest origin, words <ref type="xr" target="#entry_som_2"/> ‘rouble’,
|
|||
|
like <hi rendition="#rend_italic">æxca</hi> ‘money’, comes from Turkic; cf. also <ref type="xr" target="#entry_tuman"/>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>120</biblScope></bibl>. —
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>9</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>66, 85</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
</entry>
|
|||
|
</body>
|
|||
|
</text>
|
|||
|
</TEI>
|