179 lines
18 KiB
XML
179 lines
18 KiB
XML
|
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
|||
|
<teiHeader>
|
|||
|
<fileDesc>
|
|||
|
<titleStmt>
|
|||
|
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">dæddyn</hi></title>
|
|||
|
</titleStmt>
|
|||
|
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
|||
|
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
|||
|
<sourceDesc>
|
|||
|
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
|||
|
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
|||
|
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
|||
|
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
|||
|
</sourceDesc>
|
|||
|
</fileDesc>
|
|||
|
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
|||
|
<tagsDecl>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
|||
|
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
|||
|
</tagsDecl>
|
|||
|
</encodingDesc>
|
|||
|
</teiHeader>
|
|||
|
<text>
|
|||
|
<body>
|
|||
|
<entry xml:id="entry_dæddyn" xml:lang="os">
|
|||
|
<form xml:id="form_d4466e66" xml:lang="os-x-iron" type="lemma"><orth>dæddyn</orth><form xml:id="form_d4466e68" type="participle"><orth>læværd</orth></form></form>
|
|||
|
<form xml:id="form_d4466e71" xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>dæddun</orth><form xml:id="form_d4466e73" type="variant"><orth>tætun</orth></form><form xml:id="form_d4466e75" type="participle"><orth>lævard</orth></form></form>
|
|||
|
<sense xml:id="sense_d4466e78"><abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>давать</q>
|
|||
|
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>give</q>
|
|||
|
</abv:tr></sense>
|
|||
|
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d4466e88">
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d4466e90">
|
|||
|
<quote>na jæ dæddy mad</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>мать не выдает (дочку)</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>mother does not give (daughter)</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Коста"/><biblScope>62</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d4466e109">
|
|||
|
<quote>cydæriddær dæ qæwy, uj dyn dæddæm</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>все, что тебе нужно, мы тебе даем</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>everything you need we give you</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Munk."/><biblScope>54</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d4466e128">
|
|||
|
<quote>dæ odi bæsti ma od dæddun</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>вместо твоей души отдаю свою душу</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>I give my soul instead of your soul</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_MSt."/><biblScope>3</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
<abv:example xml:id="example_d4466e147" xml:lang="os-x-digor">
|
|||
|
<usg><lang/></usg>
|
|||
|
<quote>kures tætuj æ fæzzæg</quote>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="ru">
|
|||
|
<q>осень приносит сноп (хлеба)</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<abv:tr xml:lang="en">
|
|||
|
<q>autumn brings a sheaf (of grain)</q>
|
|||
|
</abv:tr>
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Gurdž._Æduli"/><biblScope>70</biblScope></bibl>
|
|||
|
</abv:example>
|
|||
|
</abv:exampleGrp>
|
|||
|
<etym xml:lang="ru">Восходит к общеиндоевропейскому <mentioned corresp="#mentioned_d4466e398" xml:id="mentioned_d4466e172" xml:lang="ine"><lang/>
|
|||
|
<w>*do-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e403" xml:id="mentioned_d4466e177" xml:lang="ine"><w>*da-</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>. В осетинском взята за основу
|
|||
|
редуплицированная основа настоящего времени <hi rendition="#rend_italic">dada</hi>-: <mentioned corresp="#mentioned_d4466e409" xml:id="mentioned_d4466e183" xml:lang="fa"><lang/>
|
|||
|
<w>dādan</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e417" xml:id="mentioned_d4466e191" xml:lang="ku"><lang/>
|
|||
|
<w>dāin</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e422" xml:id="mentioned_d4466e196" xml:lang="ku"><w>dān</w></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e426" xml:id="mentioned_d4466e200" xml:lang="x-balochi"><lang/>
|
|||
|
<w>dēag</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e431" xml:id="mentioned_d4466e205" xml:lang="x-balochi"><w>dātan</w>
|
|||
|
<gloss><q>они дали</q></gloss><note type="comment" xml:lang="ru">
|
|||
|
(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Зарубин._Бел."/><biblScope>145</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e443" xml:id="mentioned_d4466e217" xml:lang="mnj"><lang/>
|
|||
|
<w>dal-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e448" xml:id="mentioned_d4466e222" xml:lang="sgh"><lang/>
|
|||
|
<w>δāδ-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e453" xml:id="mentioned_d4466e227" xml:lang="isk"><lang/>
|
|||
|
<w>day- : dud</w><note type="comment" xml:lang="ru"> (ibid.)</note>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e463" xml:id="mentioned_d4466e237" xml:lang="oru"><lang/>
|
|||
|
<w>dāk-</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d4466e246" xml:lang="oru"><w>δā(δ)
|
|||
|
: δōd</w><note type="comment" xml:lang="ru"> (в составных глаголах:
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Зарубин._Орош."/><biblScope>32—33</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e481" xml:id="mentioned_d4466e255" xml:lang="wbl"><lang/>
|
|||
|
<w>δətt-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e486" xml:id="mentioned_d4466e260" xml:lang="yah"><lang/>
|
|||
|
<w>δaδ-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e491" xml:id="mentioned_d4466e265" xml:lang="yah"><w>δaδin</w>
|
|||
|
<gloss><q>я даю</q></gloss><note type="comment" xml:lang="ru"> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Андреев._Язг."/><biblScope>8</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e503" xml:id="mentioned_d4466e277" xml:lang="srh"><lang/>
|
|||
|
<w>δād-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e508" xml:id="mentioned_d4466e282" xml:lang="pal"><lang/>
|
|||
|
<w>dātan</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e517" xml:id="mentioned_d4466e291" xml:lang="ae"><lang/>
|
|||
|
<w>dā-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e522" xml:id="mentioned_d4466e296" xml:lang="peo"><lang/>
|
|||
|
<w>dā-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e527" xml:id="mentioned_d4466e301" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
|||
|
<w>dā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e532" xml:id="mentioned_d4466e306" xml:lang="xcl"><lang/>
|
|||
|
<w>tʼam</w>
|
|||
|
<gloss><q>я даю</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e540" xml:id="mentioned_d4466e314" xml:lang="cu"><lang/>
|
|||
|
<w n="0">дати</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e545" xml:id="mentioned_d4466e320" xml:lang="cu"><w n="0">дадят</w>
|
|||
|
<gloss><q>они дают</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e552" xml:id="mentioned_d4466e328" xml:lang="ru"><lang/>
|
|||
|
<w>дать</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e557" xml:id="mentioned_d4466e333" xml:lang="grc"><lang/>
|
|||
|
<w>δίδωμι</w>
|
|||
|
<gloss><q>я даю</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e565" xml:id="mentioned_d4466e341" xml:lang="grc"><w>δοτός</w><note type="comment" xml:lang="ru">прош.
|
|||
|
причастие</note></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e570" xml:id="mentioned_d4466e346" xml:lang="la"><lang/>
|
|||
|
<w>dō</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e575" xml:id="mentioned_d4466e351" xml:lang="la"><w>dare</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned> и пр. — Прош. форма заключает
|
|||
|
другую основу <hi rendition="#rend_italic">lævær</hi>-(←<hi rendition="#rend_italic">fra-bar</hi>-). В значении совершенного вида („дать“)
|
|||
|
употребляется <ref type="xr" target="#entry_raddyn"/> (←<hi rendition="#rend_italic">fra-da</hi>-). Не вполне
|
|||
|
ясна встречающаяся в дигорском форма <mentioned corresp="#mentioned_d4466e584" xml:id="mentioned_d4466e360" xml:lang="os-x-digor"><lang/>
|
|||
|
<w>æddun</w>
|
|||
|
<gloss><q>давать</q></gloss></mentioned>: из *<hi rendition="#rend_italic">ā-d(a)da</hi>? Тот же корень
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">da</hi>-, по- видимому, в <ref type="xr" target="#entry_fīdyn"/> ‘платить’. См.
|
|||
|
<ref type="xr" target="#entry_læværdton"/>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 77</biblScope></bibl>;
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>62</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>57</biblScope></bibl>.—
|
|||
|
<bibl><author>Gershevitch</author><ref type="bibl" target="#ref_BSOAS"/><biblScope>XIV 494</biblScope></bibl>.—<bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>24, 161</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
<etym xml:lang="en">It traces back to a common Indo-European <mentioned corresp="#mentioned_d4466e172" xml:id="mentioned_d4466e398" xml:lang="ine"><lang/>
|
|||
|
<w>*do-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e177" xml:id="mentioned_d4466e403" xml:lang="ine"><w>*da-</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned>. A reduplicated present tense stem
|
|||
|
<hi rendition="#rend_italic">dada</hi>- is taken as a basis in Ossetic: <mentioned corresp="#mentioned_d4466e183" xml:id="mentioned_d4466e409" xml:lang="fa"><lang/>
|
|||
|
<w>dādan</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e191" xml:id="mentioned_d4466e417" xml:lang="ku"><lang/>
|
|||
|
<w>dāin</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e196" xml:id="mentioned_d4466e422" xml:lang="ku"><w>dān</w></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e200" xml:id="mentioned_d4466e426" xml:lang="x-balochi"><lang/>
|
|||
|
<w>dēag</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e205" xml:id="mentioned_d4466e431" xml:lang="x-balochi"><w>dātan</w>
|
|||
|
<gloss><q>they gave</q></gloss><note type="comment" xml:lang="en"> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Зарубин._Бел."/><biblScope>145</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e217" xml:id="mentioned_d4466e443" xml:lang="mnj"><lang/>
|
|||
|
<w>dal-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e222" xml:id="mentioned_d4466e448" xml:lang="sgh"><lang/>
|
|||
|
<w>δāδ-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e227" xml:id="mentioned_d4466e453" xml:lang="isk"><lang/>
|
|||
|
<w>day- : dud</w><note type="comment" xml:lang="en"> (ibid.)</note>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e237" xml:id="mentioned_d4466e463" xml:lang="oru"><lang/>
|
|||
|
<w>dāk-</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d4466e472" xml:lang="oru"><w>δā(δ) :
|
|||
|
δōd</w><note type="comment" xml:lang="en"> (in compound verbs <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Зарубин._Орош."/><biblScope>32—33</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e255" xml:id="mentioned_d4466e481" xml:lang="wbl"><lang/>
|
|||
|
<w>δətt-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e260" xml:id="mentioned_d4466e486" xml:lang="yah"><lang/>
|
|||
|
<w>δaδ-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e265" xml:id="mentioned_d4466e491" xml:lang="yah"><w>δaδin</w>
|
|||
|
<gloss><q>I give</q></gloss><note type="comment" xml:lang="en"> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Андреев._Язг."/><biblScope>8</biblScope></bibl>)</note></mentioned>,
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e277" xml:id="mentioned_d4466e503" xml:lang="srh"><lang/>
|
|||
|
<w>δād-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e282" xml:id="mentioned_d4466e508" xml:lang="pal"><lang/>
|
|||
|
<w>dātan</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e291" xml:id="mentioned_d4466e517" xml:lang="ae"><lang/>
|
|||
|
<w>dā-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e296" xml:id="mentioned_d4466e522" xml:lang="peo"><lang/>
|
|||
|
<w>dā-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e301" xml:id="mentioned_d4466e527" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
|||
|
<w>dā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e306" xml:id="mentioned_d4466e532" xml:lang="xcl"><lang/>
|
|||
|
<w>tʼam</w>
|
|||
|
<gloss><q>I give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e314" xml:id="mentioned_d4466e540" xml:lang="cu"><lang/>
|
|||
|
<w>dati</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e320" xml:id="mentioned_d4466e545" xml:lang="cu"><w>dadęt</w>
|
|||
|
<gloss><q>they give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e328" xml:id="mentioned_d4466e552" xml:lang="ru"><lang/>
|
|||
|
<w>datʼ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e333" xml:id="mentioned_d4466e557" xml:lang="grc"><lang/>
|
|||
|
<w>δίδωμι</w>
|
|||
|
<gloss><q>I give</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e341" xml:id="mentioned_d4466e565" xml:lang="grc"><w>δοτός</w><note type="comment" xml:lang="en">past
|
|||
|
participle</note></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e346" xml:id="mentioned_d4466e570" xml:lang="la"><lang/>
|
|||
|
<w>dō</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d4466e351" xml:id="mentioned_d4466e575" xml:lang="la"><w>dare</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned> etc. — Past form consists of another
|
|||
|
stem <hi rendition="#rend_italic">lævær</hi>-(←<hi rendition="#rend_italic">fra-bar</hi>-). In the meaning of perfective aspect (“give”)
|
|||
|
<ref type="xr" target="#entry_raddyn"/> (←<hi rendition="#rend_italic">fra-da</hi>-) is used. A digor form
|
|||
|
<mentioned corresp="#mentioned_d4466e360" xml:id="mentioned_d4466e584" xml:lang="os-x-digor"><lang/>
|
|||
|
<w>æddun</w>
|
|||
|
<gloss><q>give</q></gloss></mentioned> is not quite clear: from
|
|||
|
*<hi rendition="#rend_italic">ā-d(a)da</hi>? The same root <hi rendition="#rend_italic">da</hi>- apparently is found in <ref type="xr" target="#entry_fīdyn"/> ‘pay’. See <ref type="xr" target="#entry_læværdton"/>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II
|
|||
|
77</biblScope></bibl>; <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>62</biblScope></bibl>. —
|
|||
|
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>57</biblScope></bibl>.—
|
|||
|
<bibl><author>Gershevitch</author><ref type="bibl" target="#ref_BSOAS"/><biblScope>XIV 494</biblScope></bibl>.—<bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>24, 161</biblScope></bibl>.</etym>
|
|||
|
</entry>
|
|||
|
</body>
|
|||
|
</text>
|
|||
|
</TEI>
|