Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">ᵆxsynyn</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
ᵆxsynynᵆxsyd
æxsinunæxsid
грызть gnaw глодать browse чесать шерсть comb wool ; ср. ; cf.
æxsinæn(tæ)
чесалка для шерсти card ; ср. ; cf.
Fsati xsyny aǧd Фсати (бог охоты) гложет ляжку (животного) Fsati (god of hunting) gnaws on the thigh of an animal 65 Batyraʒ jæ byltæ axsydta Батрадз (в досаде) закусил губы Batyraʒ bit his lips in annoyance 51 æncad badynæj æstæg æxsynyn xvyzdær чем сидеть праздно, лучше (хоть) глодать кость instead of sitting idly, it is better to at least gnaw a bone пословицапословица пословица III 236 ew iong isiston ma ‘j baxsidton я достал одну часть (туши) и сгрыз ее I took out one part of the carcass and ate it II 39 nartixwari qozgæ ænxæst æxsit (sic!)(sic!) næma fæcæj кукурузный початок еще не весь был обгрызав (лошадью) the corncob has not yet been completely gnawed (by a horse) 2431 ʒæxæradonæbæl kawæ bid næ jes, æma imæ fons cæwuncæ ma in æ kʼalewtæ baxsidtoncæ сад не огорожен плетнем, и туда заходит скот, и обгрызли его ветви the corncob has not yet been completely gnawed (by a horse) 2733 Četwan... wærǧ˳yn æxsyny Четуан чешет шерсть Chetwan is carding wool 1972 VII 40 Æxsīnæ... sæddændagon æxsinæntæbæl... ǧun æxsidta Ахсина на стозубой чесалке чесала шерсть Akhsina was combing wool on a hundred-tooth comb II 66 zajgæ ku kæna osæ, wæd coribadæg æxsinæntæ ærbaxæssuj æma in æj æ niværzæn nikkænuj, cæmæj imæ sajtan ma ‘ndewa; sajtan ba æfsæjnagæj qæbær tærsuj, buston dær ba æxsinæntæj когда женщина рожает, то сиделка (повитуха) приносит чесалку и ставит ей в изголовье, чтобы шайтан не смел к ней (подойти); шайтан очень боится железа, в особенности чесалки when a woman gives birth, the nurse (midwife) brings a comb and puts it at the head so that the shaytan does not dare to approach her; Satan is very afraid of iron, especially combs 59 Восходит к xšin- : xšita-, kšin- : kšita- портить, разрушать, сводить на нет, xsynyn относится к ixsyjyn изнашиваться, истощаться, иссякать как актив к медиуму; xsynyn = kṣiṇāti портит и пр., = vi-kṣīyate сходит на нет, гибнет. Ср. такое же отношение: skʼ˳ynyn рватьskʼ˳yjyn рваться. Сюда же fexsujun изнашиваться и т. п. вместо fexsijun, как sujun мерзнуть вместо sijun (см. ). На иранской почве ср. *axši- (fyšy-) глодать (Gershevitch, 1955 XVII 481) и, может быть, x̌itum заяц из *xšita-duma-, æxsid-dum с обгрызенным хвостом, куцый ( 103). С известной осторожностью можно отнести сюда же xšān жвачка, если допустить а-умлаут. — См. еще , .Вс. Миллер. ОЭ III 143; Gr. 62. Goes back to xšin- : xšita-, kšin- : kšita- spoil, destroy, nullify, xsynyn refers to ixsyjyn fray, dwindle, dry up as an active voice to the middle one; xsynyn = kṣiṇāti spoils etc., = vi-kṣīyate fades away, perishes. Cf. the same relation: skʼ˳ynyn tearskʼ˳yjyn sever. Also here fexsujun frazzle etc. instead of fexsijun, as sujun freeze instead of sijun (see ). Cf. in the Iranian languages *axši- (fyšy-) gnaw (Gershevitch, 1955 XVII 481) and may be x̌itum hare from *xšita-duma-, æxsid-dum with a gnawed tail, stubby ( 103). With some caution, one can include here xšān gum, if а-umlaut is allowed. — Cf. also , .Ws. Miller. OE III 143; Gr. 62.