Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">sīxor</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
sīxor
sexwar
обед lunch
sīxor xærynsīxor kænyn
обедать have lunch
sīxorafon
время обеда lunchtime
fæssīxor
после обеда after lunch
sīxor, je xsævær — jæ mæt (у бедняка) его обед, его ужин — его забота a poorman's lunch, his dinner is his concern 26 sīxoræn amal cy skænæm?.. sīxor nyn cættæ ū abon как бы нам промыслить (добыть) обед?.. обед нам сегодня готов how would we get lunch?.. lunch is ready for us today 128 sīxor yscættæ обед был готов lunch was ready 78 fæwaʒ wal sīxor оставь пока обед leave lunch for now 176 æxsīn bon ærtæ xatty fæcæwy jæxī najynmæ: axodæntyl, sīxærttyl æmæ izæræj госпожа три раза в день ходит купаться: в завтрак, в обед и вечером the lady goes swimming three times a day: at breakfast, at lunch and in the evening IV 23 wæ īw mæm axodænyl zynæd, īnnæ sīxoryl, ærtykkag æxsæværyl один из вас пусть явится ко мне в завтрак, другой в обед, третий в ужин let one of you come to me at breakfast, another at lunch, the third at dinner II 337 ūrdæm īnnæ bon sīxormæ k˳yd bacæwoj, aftæ æmǧ˳yd yskodtoj они назначили срок, чтобы на другой день к обеду быть там they set a deadline to be there by lunchtime the next day 79 mænæ in sæwmon sexwar ærvetun вот я посылаю ему утренний обед here I am sending him a morning lunch 97 Aslænbeg isbadtæj sexwarbæl Асланбег сел за обед Aslænbeg sat down for lunch 1949 II 31 dæxwædæg ǧog docæ, ænʒaræ, isficisæ sexwar ты сама подои корову, разожги огонь, (ты сама) варишь обед you milk the cow yourself, light the fire, (you yourself) cook dinner 44 omi nin fæwwuj ǧar sexwar там у нас бывает горячий обед we have a hot lunch there I 11 ærǧaw sexwar badt kænunmæ bacudæncæ стадо пошло на обеденный отдых the herd went on a lunch break 10 xwasʒawtæ igwærdænti sexwari olæft kodtoncæ косари на покосах устроили обеденный отдых the mowers arranged a lunch break on the hayfield 1958 III 25 ackʼæfʒynæn æj bon sīxorafon я похищу ее (девушку) днем, в обеденное время I will kidnap her (the girl) in the afternoon, at lunchtime 37 rast sīxorafon wydaid было как раз обеденное время it was just lunchtime 26 sīxorafon sæ ambyldta он обыграл их в обеденное время he outplayed them at lunchtime I 30 stur sexwar afoni ærrastæncæ fæzzægi zar gængæ sæ osongæmæ sexwar kænunmæ ко времени большого обеда они, распевая осеннюю песню, пришли к своему шалашу обедать by the time of the big dinner, they, singing an autumn song, came to their hut to have lunch I 98 Сложение из se и xorxwar. Вторая часть ясна, она восходит к hvarna- пища, еда, см. , . Проблемой является первая часть se. Начальный s- может восходить к sp-, как в , , и др. Стало быть, se возводится к spai- в значении большой, обильный и т. п. Ср. sphāyate тучнеет, sphīta- тучный, обильный, sphāta- большой, spékà сила, išpai насыщается, наедается. Сюда же ос. fsædyn насыщаться, q. v. Восстанавливаемое праосетинское spai-hvarna- означало, таким образом, большая (или обильная) еда; ср. выше выражение stur sexwar большой обед ( I 98). Обед как большая еда противопоставлялся более скромным трапезам — axodæn завтрак и xsævær ужин. Из ос. samxari полдник ( 58, 62, 70). Compound from se and xorxwar. The second part is clear, it goes back to hvarna- food, meal, see , . The problem is the first part se. The initial s- could go back to sp-, as in , , etc. Therefore, se goes back to spai- in the meaning big, abundant and so on. Cf. sphāyate it gets bigger, sphīta- obese, abundant, sphāta- big, spékà power, išpai he / she satiates, he / she fills up. Also here Ossetic fsædyn fill up, q. v. Thus, a reconstructed Proto-Ossetic spai-hvarna- ment big (or abundant) food; cf. the expression above stur sexwar big lunch ( I 98). Lunch as a big meal contrasted with more modest meals — axodæn breakfast and xsævær dinner. From Ossetic samxari afternoon snack ( 58, 62, 70).