Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">satæg_1</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
satæg
тень shadow прохлада coolness тенистый tree-shaded прохладный cool īw sæ bæxty satæg rany bæxbæddæntyl rævʒ abasta один (из парней) живо привязал коней к коновязям в тенистом месте one (of the boys) quickly tied the horses to the tethering post in the tree-shaded place 16 īw ran satæǵy fystæ sæxī ærkaldtoj æmæ rīvæd kodtoj в одном месте в тени овцы улеглись и делали полуденный привал sheep had laid down in one place, in shadow, and were halting 1956 XII 44 ærǧaw sexwar badt kænunmæ bacudæncæ; alkedær si satæg agoruj стадо пошло на обеденный отдых; каждое из них (животных) ищет тени (прохлады) the herd have gone for lunchtime rest; everyone (of the animals) searches for shadow (cool place) 10 æxsævæ-bonmæ satægi fækkærdæ ночью до утра в прохладе покоси (сено) mow (hay) when it is cool, at night, till morning 24 otæ næ ’j æxcæwæn satæg olæft æntæfti, kud æj dæ ræsuǧd dæwæn не так приятно прохладное дуновение в зной, как (видеть) твою красоту it is not so pleasant to feel a cool breeze in the heat as to see your beauty 43 nuri wængæ ægiriddær næ fæwwidton wæxæn kast: xoræj roxsdær, arvæj irddær, ...særddon satæg, zujmon xor до сих пор я никогда не видел такого взгляда: ярче солнца, яснее неба, (подобен) прохладе летом, солнцу зимой until now, I have never seen such a look: [it is] brighter than the sun, (it is like) a coolness in summer, (it is like) the sun in winter 1810₂ satægi sin tʼæpænægi xwari kʼumæl imisuj их (косарей) в тени ждет кадушка хлебной браги the tub of beer made from bread awaits for them (mowers) in shadow 47 Kertibi kæmidær satægi niffanæj æj Кертиби где-то в тени заснул Kertibi fell asleep somewhere in the shade 191₃ sæwmon satægbæl raxsæduncæ, kuddær xor ærba-tævdæ-uj, otæ ba sæxe bælæsti buni, kenæ osongi satægi fæqqantæ kænuncæ в утренней прохладе они пополют, но как только солнце пригреет, так они ложатся под дерево или в тени шалаша they weed when it is cool, but as soon as the sun warms, they lie down under a tree or in a shade of a hut 287₄ satægi badun warzuj любит сидеть в прохладе [he] loves to sit in the cool I 27 kæʒos doni dæxe rasatæg kænæ остуди себя в чистой воде cool yourself down in clean water II 26 ædonug sirdtæ imæ (sawædonæmæ) sæ kom satæg kænunmæ ærcæwuncæ мучимые жаждой звери приходят к нему (роднику) прохладить свой рот thirsty animals go to it (to the stream) to cool their mouths 1956 VII 56 minkʼij ku fæssatægdær wa, wæd cæwʒænæn næxemæ когда станет немного прохладнее, я поеду домой when it gets a little cooler, I will go home 14 cʼæx cʼetetæj dungi satæg raolæjtæj с голубых ледников повеяло прохладным ветром cool wind began to blow from the blue ice caps 34 komi dungæ sin sæ ors zakʼitæ ærdogaj telgæ ku satæg kænuj ветер из ущелья прохлаждает их белые бороды, перебирая по волосинке wind from the gorge cools their white beards down, fingering their beard's hair 60 Вероятно, с данным словом идентично satæg в употребительном сочетании Probably, satæg in the common expression
satæg saw
совершенно черный completely black черный как смоль coalblack , если satæg можно понимать здесь как темный (темно-черный) is identical to this word if satæg may be understood there as dark (dark black)
jæ ʒykkūtæ satæg saw synty bazyry x˳yzæn ее волосы совершенно черные, как крыло ворона her hair are completely black like raven's wing ūs æmæ læg, satæg saw sæ cæskom женщина и мужчина, лица их совершенно черные a woman and a man, their faces are completely black 99 dorti xuzæ satæg saw цвет камней совершенно черный the colour of the stones is dark black 102 . — Встретилось, однако (единственный раз!), и сочетание satæg ors совершенно белый , образованное по аналогии с satæg saw . — There was, however, the expression satæg ors completely white found (but only one time), it is constructed by analogy with satæg saw satæg ors dændægutæ ослепительно белые зубы completely white teeth 1940 111 51 Восходит к иран. sāθaka- или sātaka-Интервокальный t восходит обычно к θ ( широкий из paθana- и др.). Но в отдельных случаях t мог удержаться или имело место вторичное оглушение dt; ср., например, саранча вместо ожидаемого mædyx., и.е. sḱotoko. Ср. skadus, skato, Schatten, scáth тень, σχότος темнота. На более глубоком уровне вероятна связь с и.е. sḱed- ( chad- покрывать, chattra- зонт, chadman- обман и пр., см. ос. становиться пасмурным, облачным), а также с и.е. sḱāi-, sḱəi- ( chāya- тень, отблеск, sāya тень и пр., см. обманывать). The word goes back to Iranian sāθaka- or sātaka-The consonant t in the intervocal position usually goes back to θ ( wide from paθana- etc.). But in some cases either t could stay, or the secondary devoicing dt took place; cf, for example, locust instead of expected mædyx., Indo-European sḱotoko. Cf. skadus, skato, Schatten, scáth shadow, σχότος darkness. On a deeper level, the connection with Indo-European sḱed- ( chad- cover, chattra- umbrella, chadman- deception etc, see Ossetic get cloudy), along with Indo-European sḱāi-, sḱəi- ( chāya- shadow, glow, sāya shadow etc., see deceive), is possible .