Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.
тень
shadow
прохлада
coolness
тенистый
tree-shaded
прохладный
cool
īw sæ bæxtysatæg rany bæxbæddæntyl rævʒ abasta
один (из парней) живо привязал коней к коновязям в тенистом месте
one (of the boys) quickly tied the horses to the tethering post in the tree-shaded place
īw ransatæǵy fystæ sæxī ærkaldtoj æmæ rīvæd kodtoj
в одном месте в тени овцы улеглись и делали полуденный привал
sheep had laid down in one place, in shadow, and were halting
ærǧaw sexwar badt kænunmæ bacudæncæ; alkedær sisatæg agoruj
стадо пошло на обеденный отдых; каждое из них (животных) ищет тени (прохлады)
the herd have gone for lunchtime rest; everyone (of the animals) searches for shadow (cool place)
æxsævæ-bonmæsatægi fækkærdæ
ночью до утра в прохладе покоси (сено)
mow (hay) when it is cool, at night, till morning
otæ næ ’j æxcæwænsatæg olæft æntæfti, kud æj dæ ræsuǧd dæwæn
не так приятно прохладное дуновение в зной, как (видеть) твою красоту
it is not so pleasant to feel a cool breeze in the heat as to see your beauty
nuri wængæ ægiriddær næ fæwwidton wæxæn kast: xoræj roxsdær, arvæj irddær, ...særddonsatæg , zujmon xor
до сих пор я никогда не видел такого взгляда: ярче солнца, яснее неба, (подобен) прохладе летом, солнцу зимой
until now, I have never seen such a look: [it is] brighter than the sun, (it is like) a coolness in summer, (it is like) the sun in winter
satægi sin tʼæpænægi xwari kʼumæl imisuj
их (косарей) в тени ждет кадушка хлебной браги
the tub of beer made from bread awaits for them (mowers) in shadow
Kertibi kæmidærsatægi niffanæj æj
Кертиби где-то в тени заснул
Kertibi fell asleep somewhere in the shade
sæwmon satægbæl raxsæduncæ, kuddær xor ærba-tævdæ-uj, otæ ba sæxe bælæsti buni, kenæ osongisatægi fæqqantæ kænuncæ
в утренней прохладе они пополют, но как только солнце пригреет, так они ложатся под дерево или в тени шалаша
they weed when it is cool, but as soon as the sun warms, they lie down under a tree or in a shade of a hut
satægi badun warzuj
любит сидеть в прохладе
[he] loves to sit in the cool
kæʒos doni dæxerasatæg kænæ
остуди себя в чистой воде
cool yourself down in clean water
ædonug sirdtæ imæ (sawædonæmæ) sæ komsatæg kænunmæ ærcæwuncæ
мучимые жаждой звери приходят к нему (роднику) прохладить свой рот
thirsty animals go to it (to the stream) to cool their mouths
minkʼij kufæssatægdær wa, wæd cæwʒænæn næxemæ
когда станет немного прохладнее, я поеду домой
when it gets a little cooler, I will go home
cʼæx cʼetetæj dungisatæg raolæjtæj
с голубых ледников повеяло прохладным ветром
cool wind began to blow from the blue ice caps
komi dungæ sin sæ ors zakʼitæ ærdogaj telgæ kusatæg kænuj
ветер из ущелья прохлаждает их белые бороды, перебирая по волосинке
wind from the gorge cools their white beards down, fingering their beard's hair
совершенно черный
completely black
черный как смоль
coalblack
темный
темно-черный
dark
dark black
jæ ʒykkūtæsatæg saw synty bazyry x˳yzæn
ее волосы совершенно черные, как крыло ворона
her hair are completely black like raven's wing
ūs æmæ læg,satæg saw sæ cæskom
женщина и мужчина, лица их совершенно черные
a woman and a man, their faces are completely black
dorti xuzæ satæg saw
цвет камней совершенно черный
the colour of the stones is dark black
satæg ors
совершенно белый
satæg ors
completely white
satæg ors dændægutæ
ослепительно белые зубы
completely white teeth
широкий
саранча
тень
темнота
покрывать
зонт
обман
становиться пасмурным, облачным
тень
отблеск
тень
обманывать
wide
locust
shadow
darkness
cover
umbrella
deception
get cloudy
shadow
glow
shadow
deceive