Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">syǵyt</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
syǵyt
sigitsikʼit
земля soil (как вещество) (as substance) ; ср. ; cf.
syǧytsær
(дом) с земляной крышей (house) with an earthen roof
sygyt wælxæžʒar
земляная крыша earthen roof
saw syǵyt
черная земля black soil , иногда в смысле saw mær чернозем , sometimes in the sense saw mær humus
syǵytqūs kænyn (zæǧæm, kartof) = gūbakk kænyn
окучивать’ spud (например, картофель) (e.g. potatoes)
syǵyt kʼaxyn
копать землю dig the ground
wærmy nyxxawdta, ūdon yl wælijæ syǵyt æmæ dūr nykkaldtoj он упал в яму, (и) те накидали на него сверху земли и камней he fell into a pit, (and) they threw earth and stones on top of him 26, 28 Tajmūraz qamajy fyngæj zæxx azyldta æmæ aftæ zæǧy: ard dyn xæryn..., k˳yd æz æmæ dæw acy syǵyty eddæmæ nīḱī axīcæn kænʒæn Таймураз ввернул кончик кинжала в землю и так говорит: клянусь, что никто не разлучит нас, кроме этой земли Taimuraz screwed the tip of the dagger into the ground and says this: I swear that no one will separate us, except for this land 46 Azaw (Tajmūrazy) ingænyl adælgom, jæ gyxy gag syǵyt felvæsta..., adarg ingæny wælæ æmæ jæ ud sīsta Азау пала ничком на могилу (Таймураза), набрала полный рот земли..., распростерлась над могилой и испустила дух Azau fell prone on the grave (of Taimuraz), took a mouthful of earth..., prostrated herself over the grave and breathed her last 55 syǵyt dæ baxæra, cy zærdæ dæl чтоб тебя поглотила (съела) земля, что ты за сердце! may the earth swallow (eat) you, what kind of heart are you! ækkojæ ærxæsgæ sygytæj x˳ymty gæppæltæ aræztoj из принесенной на спине земли они делали клочки пашен they made patches of arable land from the earth brought on their backs 91 īnnæ (myggag) ærxawdīs durǵyn ran, syǵyt bīræ kæm næ wydīs... иное (семя) упало на место каменистое, где немного было земли... another (seed) fell on a rocky place, where there was little earth ... 13 5 Terḱy bylyl ærtæ ūrs dūry || syǵytmæ arvyston ærtæ ūsgūry на берегу Терека три белых камня || я отправил в землю (в могилу) трех женихов three white stones on the banks of the Terek || I sent three suitors to the ground (to the grave) из песни об Акимеfrom a song about Akim; 164 ǧostæ, ǧælæs æma fingi xunkʼitæ sigit æma zmesæj bajʒag æncæ уши, глотка и ноздри были забиты землей и песком ears, throat and nostrils were clogged with earth and sand 130 (ursi) cæfxædti sigittæ wællæj saw xalænttaw tæxgænæncæ (выбиваемые) подковами (жеребца) (комья) земли будут летать поверху, как черные вороны (knocked out) by (stallionʼs) horseshoes (clods) of earth will fly overhead like black 20 Индоиранское слово со значением песок, прах, земля представлено во множестве вариантов, которые возводятся к исходным формам sika-, sikaya-, sikata--, sikita-, sika-: six, šəga ( II 541: Schiga), səga (Morgenstierne, 1930 IV 159. — Elfenbein, 1967 XXXV 596), səγa песок, θikā- щебень; sikaya-: səgya, sĕyio, sigioh песок, sikaya- в названии крепости Sikayauvati- = Sikaya-vati-щебнистая (местность); sikata-: sikat (sygd), šikat (šykth), siyatā- песок (Сказание о Бхадре. М., 1965, стр. 90), sikatā- id. (вместо ожидаемого śikatā- в порядке перекрестной изоглоссы, о чем см.: Этимология 1966, М., 1968, стр. 247—263); sikita- (из sikita- с ассимиляцией второго гласного): sigit земля ( 250), ос. syǵyt | sigit, šət (из sičitsikita), šət, ṣ̌ət, sit земля, прах, пыль, sigit, šigit (Buddruss. Die Sprache von Woṭapūr und Kaṭārqala. Bonn, 1960, стр. 126. — I 772), sičita- в Sičidava- название горы, искаженная передача вместо Sičidava- песчаная, щебнистая (гора)? — Д. sigit отложилось в топонимии Карачая: Saws̄ūgit название местности = д. saw sigit черная земля ( I 285). — Созвучные слова для песка в дравидийских и угро-финских языках (Burrow, 1945, стр. 118 сл.) наводят на мысль, что мы имеем дело со странствующим термином с разнообразными перекрестными связями ( 1959 I 233, прим. 5, 1965 VI 46, прим. 1. — Brandenstein—Mayrhofer. Handbuch des Altpersischen. 1964, стр. 147). Morgenstierne, 1932 V 51; II 245. — 182, прим. Indo-Iranian word with the meaning sand, dust, earth in presented in many variants traced back to original forms sika-, sikaya-, sikata--, sikita-, sika-: six, šəga ( II 541: Schiga), səga (Morgenstierne, 1930 IV 159. — Elfenbein, 1967 XXXV 596), səγa sand, θikā- rubble; sikaya-: səgya, sĕyio, sigioh sand, sikaya- in the name of the fortress Sikayauvati- = Sikaya-vati-rubbled (ground); sikata-: sikat (sygd), šikat (šykth), siyatā- sand (Skazanie o Bxadre [Legend of Bkhadra]. Moscow, 1965, p. 90), sikatā- id. (instead of the expected śikatā- as a cross isogloss, see: Ètimologija 1966, Moscow, 1968, pp. 247—263); sikita- (from sikita- with assimilation of the second vowel): sigit ground ( 250), Ossetic syǵyt | sigit, šət (from sičitsikita), šət, ṣ̌ət, sit ground, ashes, dust, sigit, šigit (Buddruss. Die Sprache von Woṭapūr und Kaṭārqala. Bonn, 1960, p. 126. — I 772), sičita- in Sičidava- name of a mountain, distorted Sičidava- sandy, gravelly (mountain)? — Digor sigit was reflected in the toponymy of Karachay: Saws̄ūgit name of a locality = Digor saw sigit black soil ( I 285). — Words for sand similar in Dravidian and Finno-Ugric languages (Burrow, 1945, p. 118 ff.) suggest that we are dealing with an itinerant term having various cross-links ( 1959 I 233, fn. 5, 1965 VI 46, fn. 1. — Brandenstein—Mayrhofer. Handbuch des Altpersischen. 1964, p. 147). Morgenstierne, 1932 V 51; II 245. — 182, note.