Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">syjyn</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
syjyn (sijyn)sijyn
sujunsud
мерзнуть freeze замерзать be cold (в применении к живым существам) (living beings)
basyjyn
замерзнуть freeze
sijag
мерзляк frozen
; ср. sælyn замерзать (о жидкостях), rǧævsyn зябнуть, коченеть ; cf. sælyn freeze (of liquids), rǧævsyn chill, stiffen
mæ qūstæ basydysty я обморозил уши I froze my ears Sadullæjæn jæ kʼæxtæ basydysty, æmæ sæ artmæ tavta у Садуллы замерзли ноги, и он отогревал их у огня Sadullaʼs feet were frozen, and he warmed them by the fire 79 æfcægyl basydī он замерз на перевале he froze on the moutain passage Xori furt min æj ku kurdta, ma ʽj omæn dær ku nae ravardton, Xoræn min æj basoʒʒænæ, zæggæ; Mæji furt dær min æj ku kurdta, maʼj omæn dær ku nae ravardton, axænæj min æj basujun kængænæ, zæggæ сын Солнца сватался к ней (моей дочери), но я не отдал ему ее, говоря: ты дашь ее сжечь Солнцу; сын Месяца тоже к ней сватался, но и ему я не отдал ее, говоря: ты мне ее заморозишь стужей the son of the Sun wooed her (my daughter), but I did not give her to him, saying: you will let the Sun burn her; the son of the Moon also wooed her, but I did not give her to him either, saying: you will freeze her to with cold 151 Восходит к sī-, sya-. Надежные соответствия в припамирских языках и в древнеиндийском: šty-, šəy-, šiyaǰ мерзнуть, az-da šiyin я мерзну = ос. æz sijyn ( 8. — 251—252), šak (syāka-), šak, šaq мороз, иней, šitō холодный ( 138, 144. — 235), pat-si-am я мерзну ( 2014), ši- мерзнуть, podam aši у меня замерзли ноги ( 326), śīyate мерзнет, śyāyati замораживает, śīta- холодный, холод, стужа. Если допустить в индоевропейском колебание ḱ- || k-, то можно отнести сюда же формы с начальным č-: čāyyīdan охлаждаться, стыть, čāy- относится к śyāya-, как Cišpiš к -śiśviṣ (Этимология 1965. 1967, стр. 293—294). О колебании и.е. ḱ- || k-, resp. ар. ś || č см.: I 228. čāyyis, čāymān охлаждение, простуда, čī стыть, čīy- мерзнуть, zə čīyəm я мерзну, čīye он мерзнет ( 140. — 288), ṣ̌icí- ( 273), pa-civd, ṣ̌əciy- мерзнуть ( 120, 212). — Д. sujun вместо ожидаемого sijun следует объяснять либо ассимиляцией гласных (ср. д. вместо ожидаемого fexsijun), либо влиянием ræ-sujun пухнуть. О колебании i || u в дигорском см. под . — Сарматское имя из Прикубанья Σταγοῦς, в одном случае Σταγοῦς Σαρματα (Корпус №№ 1179, 1287) примыкает к ос. sijag и должно было означать нечто вроде мерзляк. — Удм. sijal стынуть ( 25) идет, возможно, из аланского. III 145; 18 isi- лед?»). — Petersson. Etymologische Miszellen. Lund, 1923, стр. 33. — Morgenstierne, 1942 XII 268. — Лившиц apud 326. — 87. — III 383—384. Goes back to sī-, sya-. There are reliable correspondences in the Pamir languages and in Old Indian: šty-, šəy-, šiyaǰ be cold, az-da šiyin I am cold = Ossetic æz sijyn ( 8. — 251—252), šak (syāka-), šak, šaq frost, white frost, šitō cold ( 138, 144. — 235), pat-si-am I am cold ( 2014), ši- freeze, podam aši my feet are cold ( 326), śīyate (he) is cold, śyāyati (he) freezes, śīta- cold, coldness, severe cold. If one admits the Indo-European alternation ḱ- || k-, then the forms with the initial č- are included: čāyyīdan cool down, cool off, čāy- is related to śyāya-, like Cišpiš is related to -śiśviṣ (Ètimologija [Etymology]. 1967, pp. 293—294). On the alternation ḱ- || k-, resp. Aryan ś || č, see: I 228. čāyyis, čāymān cooling, (common) cold, čī cool off, čīy- be cold, zə čīyəm I am cold, čīye he is cold ( 140. — 288), ṣ̌icí- ( 273), pa-civd, ṣ̌əciy- freeze ( 120, 212). — Digor sujun instead of the expected sijun should be accounted for either by the vowel assimilation (cf. Digor instead of the expected fexsijun), or by the influence of ræ-sujun swell. On the alternation i || u in Digor, see . — Sarmatian name from the Kuban region Σταγοῦς, in one case Σταγοῦς Σαρματα (Corpora №№ 1179, 1287) is related to the Ossetian sijag and should mean something like frozen. — sijal cool off ( 25) comes, perhaps, from Alanian. III 145; 18 ( isi- ice?). — Petersson. Etymologische Miszellen. Lund, 1923, p. 33. — Morgenstierne, 1942 XII 268. — Livshits apud 326. — 87. — III 383—384.