Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">tæmæn_2</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
tæmæn
блеск shine сияние glow сверкание blazing
обычно в сочетанииusually in the conjunction tæmæntæ kalyn
блестеть to shine сиять to glow сверкать to blaze , буквально бросать, изливать (kalyn) сияния , literally cast, pour out (kalyn) glow
; по значению ср. , cæxærtæ kalyn ; by meaning cf. , cæxærtæ kalyn xæcængærztæ tæmæntæ kaldtoj оружье сверкало the weapons glittered III 19 mæjrūxs tæmæntæ kaldta ræǧtyl лунный свет заливал сиянием горы the moonlight shined on the mountains II 139 (mæjrūxsmæ) tæmæntæ kaly, ’rttīvy don (при лунном свете) блестит, сияет река (in the moonlight) the river shines and glistens 129 sæwwon xūry syrx tæmæntæ румяные лучи утреннего солнца the blushing glow of the morning sun 33 st’aly ærttīvy, dardæj tæmæntæ kaly звезда сияет, издалека изливает свет the star is shining, pouring its light from afar 1929 I 7 ḱyzg æxsīnæg festad, pær-pær — æmæ tæmæntæ kalgæ cydær ærbacī девушка обратилась в голубя, вспорхнула — и, ярко сияя, скрылась the girl turned into a dove, fluttered up, and, shining brightly, disappeared III 109 dæ xuzæn ka ’rtteva tæmæntæj кто мог бы ярко сиять подобно тебе… who could shine brightly like you… 102 saw nimætbæl suǧzærīnæ zærindagxudtaæ kud ferttevuncæ, otæ tæmæntæj ærttevuncæ tar komi sawædoni mingij cæqaltæ st’aluti roxsmæ как на черной бурке сверкает вышитая золотая канитель, так в темном ущелье сверкали струйки родника при свете звезд just as an embroidered golden gimp sparkles on a black burka, so in a dark gorge the trickles of a spring sparkled in the light of the stars 1956 VII 52 fur cijnæj fur tæmæn iskænidæ-is mæ zærdæ от радости заиграло бы лучами мое сердце my heart would shine with joy 110 Из tābān светлый, блестящий, сияющий, ослепительный, луч, блеск, сверкание, сияние с ослаблением гласных и с заменой bm, как в Xæmyc, Amistol и др. Ср. также tāb жар, блеск, свет, tabanda сияющий, блестящий. Общеиранская база tap- представлена в исконно осетинских словах tavyn греть, tævd горячий и др. — В этом же этимологическом гнезде следует рассматривать ос. ¹tæmæn разгар и пр.: сильная, напряженная степень чего-либо ассоциировалась с огнем; разгар от гореть или tāb, означающее не только жар, пыл, но и сила, могущество, или такие выражения как в пылу боя = ос. xæsty tæmæny. From tābān bright, shining, radiant, dazzling, ray, glitter, sparkle, glow with vowels weakened and bm replaced, as in Xæmyc, Amistol, etc. Cf.. also tāb heat, shine, light, tabanda shining, sparkling. The common Iranian base tap- is present in the original Ossetic words tavyn to warm, tævd hot, etc. — In the same etymological nest we should consider Ossetic ¹tæmæn heat, etc.: a strong, intense degree of something associated with fire; razgar from goretʼ or tāb, meaning not only heat, fervor, but also strength, power, or such expressions as in the heat of battle = Ossetic xæsty tæmæny.