Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">xīl_1</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
xīl
xelæ
волос (one) hair волосы hair
sawxīl
черноволосый black-haired
būrxīl
русоволосый fair-haired
ūrsxīl
седоволосый grey-haired
syǧzærīnxīl
златокудрый golden-haired
xīldasæg
цирюльник barber
xīl daryn
отращивать волосы в знак траура grow hair in mourning
; ср. , ærdū, ; ср. , ærdū, rūvasy dymæǵy ūrs xīl sista он взял белый волос лисьего хвоста he took the white hair of the foxʼs tail III 62 raton īw q˳yn mæ dymæǵy xīlæj вырви одну волосинку из волос моего хвоста pull out one hair from the hair of my tail III 60 ærkæn myn dywwæ læǵy, sawxīl læg æmæ būrxīl læg приведи мне двух мужчин, черноволосого и русоволосого bring me two men, black-haired and fair-haired 25 K’amady cægatgæron cardī... būrxīl æmæ q˳ybyrfynʒ læg на северной окраине (аула) Камад жил русоволосый и горбоносый человек on the northern outskirts (of the village) of Kamad lived a fair-haired and hook-nosed man 35 walynmæ jæm ūrsxīl zærond ūs ʒūry тут к нему обращается седоволосая старуха here a gray-haired old woman addresses him III 9 syzǧærīnxīl ʒykkūtæ fæjlawyn bajdydtoj ḱyzǵy wæxsḱytyl златокудрые косы стали ниспадать волнами на плечи девушки golden-haired braids began to fall in waves on the girlʼs shoulders III 36 sawtæ skodta, æddæmæ nal cæwy, xīl dary; afæʒy bonmæ xīl fædardta он оделся в траур, (из дома) наружу не выходит, отращивает волосы; в течение года носил волосы (в знак траура) he dressed in mourning, does not go outside (of the house), grows his hair; he wore long hair for a year (as a sign of mourning) 176 omi ba badtæj sawcæstæ, borxelæ kizgæ там сидела черноокая русоволосая девушка there sat a black-eyed fair-haired girl 167—8 Из qil, qyl ( xyl) отрезанные конские волосы, конские длинные волосы ( II 764, 867), Haar ( 262), a hair, esp. a horse hair or bristle ( 614), horse hair (from the tail) ( 246). Дигорский, отталкиваясь от иронского, дает не-этимологическую огласовку e (xelæ), как это имеет место и в ряде других случаев: aip ajep aib, bīt’na betʼina p’it’na, , cʼītī cʼete mcʼveti, kʼīrī kʼere kʼveri. См. еще и . 48. — Очень сложные выкладки у Bielmeier’а (252—253). From qil, qyl ( xyl) cut-down horse hair, horse long hair ( II 764, 867), Haar ( 262), a hair, esp. a horse hair or bristle ( 614), horse hair (from the tail) ( 246). Digor, starting from Iron, yields a non-etymological vocalization e (xelæ), as is the case in a number of other items: aip ajep aib, bīt’na betʼina p’it’na, , cʼītī cʼete mcʼveti, kʼīrī kʼere kʼveri. See also и . 48. — Very complex derivations are given by Bielmeier (252—253).