Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">q˳yr</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
q˳yr
qur
горло throat шея neck голос voice
qazq˳yr
с лебединой шеей with a swan neck
dællagq˳yr
передняя часть шеи a front part of the neck
q˳yrnīz
скарлатина scarlet fever ангина tonsillitis
q˳yrbæddæn
qurbæddæn
шарф scarf галстук necktie
q˳yry æǧnægæn x˳yjyn
любить love лелеять cherish (пришивать к горлу, как пуговицу) (sew it to the throat like a button)
q˳yry kænyn
quri kænun
обнимать hug заключать в объятия embrace
q˳yry cʼaræj kūryn q˳yry cʼaræj læxstæ kūryn
умолять beg (просить умоляющим жестом — вытягивая кожу у своего горла) (to ask with a pleading gesture — pulling the skin at one’s throat)
cybyrq˳yr
вспыльчивый passionate (с короткой шеей, отчего гнев быстро выходит наружу (with a short neck, the reason why anger quickly comes out
jæ q˳yryl yn baftydta qædūrty xal повесил ей на шею нить фасоли hung a string of beans around her neck 70 q˳yrmæ sxæccæ qaræg плач подступил к горлу crying rose in my throat 44 Mærǧion īw wælibyx baxasta Becijæn, īsty dæ q˳yry awaʒ zæǧgæ Маргион принесла Беци один пирог с сыром, говоря: что-нибудь спусти себе в горло Margion brought Betsy one cheese pie, saying: let something down your throat 85 ors bæxi quri surx dari bæddun bajdædtoncæ на шею белому коню стали повязывать красный шелк red silk was tied around the neck of the white horse 3 quritæ kænun обнимать hug 1949 II 29 dæ qur isfælmast æj, æma fedogæn næbal bæzzis твой голос ослабел, и ты не годишься уже (быть) герольдом your voice has weakened, and you are no longer fit (to be) a herald 116 ew zærond osæ rezgæ quræj zærddon ǧarængæ nikkodta, æma adæm nikkudtæncæ одна старуха дрожащим голосом начала хватающее за сердце причитание, и народ зарыдал one old woman began a heart-wrenching wailing in a trembling voice, and the people sobbed 130 je ʽvzest zællang qur idærdtæmæ iǧustæj ее серебряный звонкий голос был далеко слышен her silvery ringing voice could be heard far away 1940 III 50 æ quri cʼaræ metri dærǧcæn rajvazta он вытянул на метр кожу у своего горла (в знак убедительной просьбы) he stretched the skin at his throat by a meter (as a sign of a convincing request) 2921 kalmy cʼaræj jyl q˳yrbæddæn на ней шейная повязка из змеиной кожи she is wearing a snakeskin neckband 73 fægæpp kodton, mæ qurbæddæn rabaston я вскочил, повязал свой галстук I jumped up, tied my tie I 87 Aslænbegi æ madi madæ quritæ kænun rajdædta бабушка стала обнимать Асланбега grandmother began to hug Aslanbeg 1949 II 29 cæfsgæ neztæ æncæ: tif, qurnez… к заразным болезням относятся: тиф, скарлатина… infectious diseases include: typhus, scarlet fever… I 100 Вс. Миллер и Hübschmann считают слово иранским и связывают с gar- горло, шея; ср. также garūk, galū, gulū, gerū, ɣār горло. Такой этимологии препятствует отчасти огласовка (ожидали бы гласный æ, ср. qærǧær крик), в особенности же наличие q в дигорском вместо закономерного ǧ. Для объяснения первой аномалии приходится допускать параллельную иранскую форму с гласным u: ср. ɣur зоб, ɣurvo глотка ( II 213), kurīgh горло ( Abt. III, Bd. II, стр. 449), gūraka uvula, масть, признак ( 1940 VIII123), gurt горло. Ср. в связи с этим также gula, gurgulio глотка ( 335 сл.² 437 сл.). Ср. далее kor горло (Thomas. Tocharisches Elementarbuch, II. Heidelberg, 1964, стр. 187), гърло (gur-lo). Что касается начального q в дигорском, то не было ли здесь контаминации с какими-либо неиранскими словами? Ср. qurmaqej горло (), qeli, qorqeli глотка, qoli, qurq горло, qul глотка. Bailey (Donum Nyberg 8) видит в qur контаминацию gar- глотать и kur- шея. — В созвучии слов для горла в разных языках могли играть роль и звукоподражательные моменты (горлоглотание). Ср.: Иллич-Свитыч. Опыт сравнения ностратических языков. М., 1971, стр. 235—236. — Ср. nyqq˳yryn глотать, q˳yraw кувшин, q˳yrdūxæn мученье, q˳yrtt глоток, boqq˳yr зоб. Ср. также q˳yrtt глотка.Вс. Миллер ОЭ II 54; Gr. 26. — 46. Ws. Miller and Hübschmann consider it to be an Iranian word and connect it with gar- throat, neck; cf. also garūk, galū, gulū, gerū, ɣār neck. This etymology is partly hindered by the vocalization (we would expect a vowel æ, cf. qærǧær scream), in particular, by the presence of q in Digor instead of a regular ǧ. To explain the first anomaly, we have to admit a parallel Iranian form with a vowel u: cf. ɣur goiter, ɣurvo pharynx ( II 213), kurīgh throat ( Abt. III, Bd. II, p. 449), gūraka uvula, kind, feature ( 1940 VIII123), gurt throat. Cf. in this regard also gula, gurgulio pharynx ( 335 ff.²2 437 ff.). Cf. further kor throat (Thomas. Tocharisches Elementarbuch, II. Heidelberg, 1964, p. 187), gъrlo (gur-lo). As for an initial q in Digor, was there any contamination with any non-Iranian words here? Cf. qurmaqej throat (), qeli, qorqeli throat, qoli, qurq throat, qul pharynx. Bailey (Donum Nyberg 8) considers qur to a contamination of gar- swallow and kur- neck. — Onomatopoeic moments could also play a role in the consonance of words for the throat in different languages (throatswallowing). Cf.: Illich-Svitych. Experience of comparing nostratic languages. M., 1971, pp. 235—236. — Cf. nyqq˳yryn swallow, q˳yraw jug, q˳yrdūxæn torment, q˳yrtt sip, boqq˳yr goiter. Cf. also q˳yrtt pharynx. II 54; Gr. 26. — 46.