Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">saxar</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
saxar
город city ; ср. , ; saxairag городской, горожанин ; cf. , ; saxairag urban, citizen dælæ wynys, Ʒæmʒæmy dony bylyl styr saxar; æz ūcy saxary cærǵytyl styr ryn systyn kænʒynæn вон видишь, на берегу реки Земзем большой город; я наведу на жителей этого города великий мор look, there is a big sity on the bank of the Dzæmdzæm River; I will cause a great pestilence of its citizens 111 arast sty æmæ ūcy styr saxarmæ nyccydysty отправились и пришли в тот большой город [they] went forth and came into that big city 111 æz wyn læg næ dæn, æz wyn rajsom saxaræj dywwadæs wænygyl styr qumbara k˳y næ ærbalason да не буду я перед вами мужчиной, если я завтра не привезу вам из города на двенадцати бычках большую мортиру may I will never be considered a man by you if I don't bring you a big mortar from the city with the help of twelve bull-calfs 47 stæj jæ akæny xæjræg syǧdæg saxarmæ потом берет его дьявол во святой город then the devil took him to the holy city 4 5 fælæ saxajrægtæn ænæwynon wydī но горожане ненавидели его but the citizens hated him 19 14 Из šahr город, вероятно через тюркское посредство; ср. šähär id. ( IV 1001). Распространено в языках Кавказа: šahar, šahur, šahur, šahur, ṡəhär, šähär город. — Перс. šahr восходит к др. иран. xšaθra- власть, царство и, стало быть, этимологически идентично c ос. доблесть, хотя значения, как видим, сильно разошлись. Другим примером, когда иранское слово представлено в осетинском дважды — как исконное наследие и как позднейшее заимствование, — может служить иран. čata- (čaθa-), которое унаследовано в форме озеро, а потом заимствовано из персидского (через грузинское посредство) в форме колодец. — Все три термина со значением город, , — являются заимствованными. Исконно осетинским названием для поселений, больших или малых, было qæw | ǧæw. 127. — II 74; 9. — 131. — 65, 93. From šahr city, apparently, through Turkic medium; cf. šähär id. ( IV 1001). It is common in the Caucasian languages: šahar, šahur, šahur, šahur, ṡəhär, šähär city. — šahr goes back to Old Iranian xšaθra- power, kingship and, thus, it is etymologically identical with Ossetic valor, although the meanings, as we can see, have strongly diverged. The other example of Iraninan word that is represented in Ossetic twice — as an original heritage and as a later borrowing, — may be Iranian čata- (čaθa-), which was inherited in the form lake, and then borrowed from Persian (through Georgian medium) in the form well. — All the three terms with the meaning city, , are borrowings. The original Ossetic name of the settlements, big or small, was qæw | ǧæw. 127. — II 74; 9. — 131. — 65, 93.