Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">xæzgūl</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
xæzgūl
xæzgol
любовник lover любовница mistress
xæzgūldar
xæzgoldar
кто имеет любовника (любовницу) having a lover (mistress) ; син. īskæj læg любовник (чужой муж), īskæj ūs любовница (чужая жена); ср. также ; syn. īskæj læg lover (someone elseʼs husband), īskæj ūs mistress (someone elseʼs wife); see also
mænæn Tynty kalaḱy xæzgūl wydī; (ysfænd kodton:) æz mæ īskæj ūsy k˳y næ baskaron, wæd æj næ nywwaʒʒynæn у меня в городе Тынт была любовница; (я решил:) я мою любовницу, не проведав, не оставлю I had a mistress in the city of Tynt; (I decided:) I won’t leave my mistress without visiting I 54 Batraz cæwynmæ systadī, fælæ jyn jæ xæzgūl waty bambæxsta jæ gærztæ, j æ topp, jæ kard, jæ wart Батраз встал, чтобы отправиться, по любовница спрятала в спальне его доспехи, ружье, меч, щит Batradz got up to go, but his mistress hid his armor, gun, sword, shield in the bedroom I 20 oj bavdistæj xæzgoldarbæl ее ославили как имеющую любовника she was denounced as having a lover 43 Вероятно, из xærz-kūr испрашивающий (kūr) (для другого) доброе (xærz) = доброжелатель. Глагол kūr- имел значение магически испрашивать (см. kūryn). Отсюда, с одной стороны, xærz-kūrxæzgūl доброжелатель, друг, с другой — fyd-kūrfydgūl недоброжелатель, недруг. Ср. по образованию и значению šīr-xwazāk (šyrywzʼk) друг из sȳr добрый и ywz- просить ( 273). Если так, то в семантике xæzgūl не было первоначально ничего сексуального, слово означало просто друг. Такое же развитие значения (друглюбовник, любовница) находим в слове . Из аланского идет, возможно, хазол (из xazγol) любовник ( IV 541). — См. fydgūl.Переходу -gur-gũl могла содействовать контаминация с säugüli друг, любовник ( III 302). 584. Probably from xærz-kūr asking (kūr) for good (xærz) (for someone else) = well-wisher. The verb kūr- had a meaning magically ask (cf. kūryn). Hence, on the one hand, xærz-kūrxæzgūl well-wisher, friend, and, on the other, fyd-kūrfydgūl ill-wisher, enemy. Derivationally and semantically, compare to šīr-xwazāk (šyrywzʼk) friend from sȳr kind and ywz- ask ( 273). If so, then the semantics xæzgūl did not contain anything sexual originally, the word simply meant friend. The same semantic development (friendlover, mistress) can be found in the word . Perhaps, Alanian gave rise to xazol (from xazγol) lover ( IV 541). — See fydgūl.The shift -gur-gũl can be supported by the contamination with säugüli friend, lover ( III 302). 584.