Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">xūd</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
xūd
xodæ
шапка hat папаха sheepskin hat
nymæt xūd
bujnag xodæ
войлочная (фетровая) шляпа felt hat
wælʒarm xūd
барашковая шапка lamb wool hat
cærmin xodæ
id. id.
xælyn xūd
шапка из тонкой кожи thin leather hat
zǧær xūd
шлем helmet
gamxūd
шапка-невидимка invisible hat
xūdaīstæj
сняв шапку taking off the hat ( ’§ 2076)
xuddag
материал (мех) на шапку material (fur) for a hat
xūdīsæn
место вблизи святилища, где полагалось снимать шапку a place near a sanctuary where one was supposed to take off the hat
zærond lægtæ k˳yvtoj..., kæstærtæ sæ xūdtæ sīstoj старики произносили молитву, младшие сняли шапки the old people said a prayer, the younger ones took off their hats 236 lægtæ næxī k˳y xonæm, xūdtæ nyl k˳y īs ведь мы называем себя мужчинами, носим шапки because we call ourselves men, we wear hats 112 (Sadullæ Maniʒæmæ) jæ xūdy bynæj sūsægæj kastī (Садулла на Манидзу) тайком поглядывал из-под шапки Sadullæ secretly glanced at Maniʒæ from under his hat 78 zærond cærmin pixsiltæ xodæ... старая мохнатая барашковая шапка... old furry lamb hat... 115 æ særbæl ba adtæj zærindag æ bidtæj ǧæst xodæ на голове ее была украшенная золотой тесьмой шапка on her head there was a hat adorned with gold braid 1949 II 31 Восходит к xauda-. Cp. xōї, xōd шлем (Фирдоуси 1 23 9), xōl, xūlo, xūlā, xōli, xauδ, xεwδ шапка, skiδ ( II 539), xud, xut ( 362) тюбетейка, xauda- в наименовании одного из скифских племен sakā tigraxaudā- саки, носящие островерхие шапки (tigraxaudā- = cyrǧxūdcirǧxodæ), xaoδā- шапка, шлем. Возможно, следует возводить к (s)keu- покрывать ( 951—953). Иранские факты подсказывают вариант (s)kheudh. — Из иранского идут xoir диадема ( 69), kudi шапка ( II 266), khola- вид головного убора ( I 312—313). Вряд ли случайно созвучие с германской группой: hōd, Hut и пр.; вариативность огласовки? К скифо-латинским изоглоссам следует относить cudo, -onis кожаный шлем, как mustela, Volcānus и др. (см.: 27— 29, 129—131).Вс. Миллер. ОЭ II 58, 73; 20, 26. — 808. — 69; PSt. 201; Arm. Gr. 160280. — 53, 86, 360. — 172. — Bailey, АО 1966 XXX 27 (к базе (s)k(h)eu-). Goes back to xauda-. Cf. xōї, xōd helmet (Ferdowsi 1 23 9), xōl, xūlo, xūlā, xōli, xauδ, xεwδ hat, skiδ ( II 539), xud, xut ( 362) skullcap, xauda- in the name of one of the Scythian tribes sakā tigraxaudā- Sakas wearing pointed hats (tigraxaudā- = cyrǧxūdcirǧxodæ), xaoδā- hat, helmet. Perhaps it should go back to (s)keu- cover ( 951—953). Iranian facts suggest an option (s)kheudh. — The following words come from Iranina: xoir diadem ( 69), kudi hat ( II 266), khola- type of headgear ( I 312—313). It is hardly an accident that there is consonance with the German group: hōd, Hut etc.; a variant of vocalization? The Scytho-Latin isoglosses should include cudo, -onis leather helmet, as mustela, Volcānus etc. (see: 27— 29, 129—131).Ws. Miller. OE II 58, 73; 20, 26. — 808. — 69; PSt. 201; Arm. Gr. 160280. — 53, 86, 360. — 172. — Bailey, АО 1966 XXX 27 (to the stem (s)k(h)eu-).