Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">xyl</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
xyl
xilæ
ссора quarrel свара argument раздор discord распря strife драка fight
xyl kænyn
ссориться argue браниться swear серчать get angry
fæxyl wyn
поссориться quarrel
xylærgom
сварливый quarrelsome
xylmondag
забияка bully драчун brawler
xylkʼaxæg
провоцирующий ссору, драку provoking a quarrel
naiby ūs farsta, cæwyl xyl kodtoj, k˳yd bafīdydtoj ūdættæj жена наиба спрашивала, по какому поводу они ссорились и как помирились Naib’s wife asked about what they quarreled about and how they reconciled 37 Xaniffæīmæ fæxyl dæ? не поссорился ли ты c Ханиффой? did you quarrel with Xaniffæ? 108 fyldær xyltæ, fyldær lægmærdtæ dær ūcy ræstæǵy zæxxy fædyl cydī всего больше распрей и также убийств происходило в то время из-за земли (малоземелья) most of the strife and also murders occurred at that time because of the land (small land) 92 nīcy xyjlag wæ īs у вас нет повода ссориться you have no reason to quarrel 23 Qyrǧian wyd karz, xylærgom Кыргиан была сердитой, сварливой (женщиной) Qyrǧian was an angry, grumpy (woman) 1961 VIII 61 xyly fæstag fīdydmæ cæwy конец ссоры идет к миру the end of the quarrel goes to the world 39 xilæj fedawcæ xwæzdær æj лучше мир, чем ссора peace is better than strife 66 nana, ma ‘lǧetæ ma xilæ kænæ мама, не бранись, не серчай mom, do not scold, do not be angry II 32 læwwæn fæsxilæ ængartaw после ссоры мы стоим как друзья after a quarrel we stand as friends 19 Totaji bunati ændær eske fæxxilæ kodtajdæ на месте Тотая кто-либо другой стал бы браниться in Totaj’s place, someone else would scold 1956 VII 31 Быть может, следует возводить к hwairi-, ср. xwār, xwārī ocкорбление, xwārī kardan ругать, поносить, оскорблять, xwārkār ругатель, поноситель, xwārkārī упрек, попрек, укоризна (). Ср. в этом случае æfxæryn (abi-hwar-) обижать, оскорблять, выговаривать ( 117—118). Ослабление корневого гласного могло быть вторичным для избежания омонимии с xīlxelæ волос. Perhaps it should go back to hwairi-, cf. xwār, xwārī insult, xwārī kardan scold, revile, insult, xwārkār swearer, defamer, xwārkārī reproach, reproval, wite (). Cf. in this case æfxæryn (abi-hwar-) insult, assault, scold ( 117—118). The weakening of the root vowel may have been secondary to avoiding homonymy with xīlxelæ hair.