Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">qæbær</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
qæbær
твердый solid жесткий hard сильный strong
qæbær kænyn
твердеть harden
; ант. fælmæn мягкий ; ant. fælmæn soft
qæbærvad
закаленный hardened (твердоногий) (solid-legged)
; нередко, особенно в дигорском, употребляется в значении наречия очень, ср. крепко в смысле очень, magari твердыйmagrad очень, сильно ( 1607.— V 5) ; often, especially in Digor, it is used in the meaning of the adverb very, cf. krepko in the meaning very, magari solidmagrad very, highly ( 1607. — V 5)
qæbærzærdæ
жестокий cruel твердый сердцем hard-hearted
mæg˳yr lægæn… qæbær jæ cʼæx x˳yssæn nymæt у бедняка жесток его серый спальный войлок the poor man’s gray sleeping felt is hard 26 qæbær qædæj gæræm galæn qæbær kʼælæt (скороговорка) (tongue twister) из твердого дерева пестрому быку крепкий ошейник a strong collar made of solid wood for a mottled bull nyqqæbær dūraw sæ xory kærʒyn затвердел, как камень, их ячменный хлеб their barley bread has hardened like a stone 101 (wæjug æma Ʒanbolat) beræ fættuxtæncæ, wædta ærægi-durægi bo Ʒanbolat fæqqæbærdær æj великан и Дзанболат долго боролись, потом под конец Дзанболат осилил the giant and Zanbolat fought for a long time, then at the end Zanbolat overcame 15 ædta co, kæd dæ otæ qæbær fænduj wæd в таком случае иди, если уж тебе так сильно хочется in that case, go, if you really want to 1611—12 qæbær kæwuj e он сильно плачет he’s crying a lot 92 qæbær xor bon очень солнечный (жаркий) день a very sunny (hot) day 103 adæm adtæncæ qæbær beræ народу было очень много there were a lot of people I 23 zin rawæn adtæj nælgojmag; qæbærdær æfxwærd ba æjjafta silgojmag в тяжелых условиях был мужчина; еще большее угнетение терпела женщина there was a man in difficult conditions; a woman suffered even more oppression I 55
qæbær xor
ячмень barley
Вероятно, из qabar, qapar- выпуклый, опухоль, мозоль и пр. ( II 409—410, 433, 441—444). Сюда и qabar мозоль, kapar в kapardil жестокосердный (= qæbærzærdæ). Для колебания значений выпуклый || твердый ср. stavd толстый || stabdha- твердый, тугой. В каком отношении к этому слову стоит qapari отвесный? Может быть, оно также идет из qapar с исходным значением выступающий, торчащий. Probably, from qabar, qapar- convex, tumor, blister etc. ( II 409—410, 433, 441—444). Also here qabar blister, kapar in kapardil hard-hearted (= qæbærzærdæ). For the changes in the meaning convex || solid cf. stavd thick || stabdha- solid, tight. In what relation to this word is qapari sheer? May also go back to qapar with the initial meaning protruding, sticking.