Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">sūʒyn</hi>

Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia Sinitsyna and Vadim Dyachkov.

Абаев, Василий Иванович. Историко-этимологический словарь осетинского языка. Т. I. A–Kʼ. М.–Л.: Наука, 1958. С. ??–??.
font-variant: italic; font-variant: small-caps; quotes: "‘" "’"; quotes: "«" "»";
sūʒynsyǧd
soʒunsuǧd
жечь burn зажигать light сжигать burn up обжигать fire гореть burn ; дигорский в последнем значении имеет другой глагол — cæfsun ; Digor has another verb in the latter meaning — cæfsun
basūʒyn
сжечь burn up сгореть burn away
yssūʒyn
зажечь light загореться ignite ; в дигорском употребительно сращение с превербом a-: asoʒun; ; is used with a a- in Digor: asoʒun
sūʒag
жгучий burning горький bitter
sūʒag xal
крессалат и другие горькие травы garden cress and another bitter grass
sūʒæn
жигало burner (каленое железо для прижега и прожиганья отверстий в доске, коже) (hot iron for cauterizing and burning holes in the board, leather)
sūʒgæ
горящий burning жгучий scorching
syǧd
сожженный burnt пожар fire пожарище conflagration
syǧdon
пепел ash
cyraǧ næm ḱī sūʒy fæsxærd! (разве) кто зажигает у нас лучину после еды! does anyone light a splinter after a meal! 26 būlkʼ... sūʒy kom редька обжигает рот radish burns the mouth 80 sæ cæskom syn mīt basyǧta снег ожег их лица the snow burnt their faces 98 Nart... sæ ūstyty æmæ sæ ḱyzǵyty dari ʒawma... sūʒyn baidydtoj Нарты стали сжигать шелковые платья своих жен и дочерей Narts began to burn the silk dresses of their wives and daughters 258 mæ fyd Xæmycy myn ḱī amardta, ūj myn zæǧ, ændæra dyn dæ ʒīʒītæ sūʒyn скажи мне, кто убил моего отца Хамыца, а не то я сожгу твои сосцы tell me who killed my father Khæmyts, or I will burn your nipples 44 cyraǧ yssūʒgæjæ jæ garzy byn ne ʽværync зажегши свечу, не ставят ее под сосудом Neither do men light a candle, and put it under a bushel 5 15 padcax ysmæsty īs æmæ je ʽfsædtæ arvysta æmæ nyccaǧta ūcy marǵyty æmæ syn sæ saxar basyǧta царь разгневался и послал войска свои и истребил убийц оных и сжег город их the king heard thereof, he was wroth: and he sent forth his armies, and destroyed those murderers, and burnt up their city 22 7 æ... duwwæ cæsti... mæ zærdæ min basuǧtoncæ его два глаза сожгли мое сердце his two eyes burnt my heart 10 Atabitæbæl ustur nez ku ralæwdtæj;... kæstærtæ zaǧtoncæ: arti sæ basoʒæn Атабиевых поразила великая эпидемия (холера?); младшие сказали: сожжем их (больных) в огне The Atabievs were struck by a great epidemic (cholera?); the younger ones said: let’s burn them (the sick) in the fire 203 sirnik isasuǧta он зажег серник (спичку) he lit a brimstone (a match) 1949 II 37 ær-cæj-asuǧta æ næzi ciraǧ он зажег свою сосновую лучину he lit his pine splinter 64 Totaj æ lolæ csuǧdæj fæddaruj Тотай держит свою трубку зажженной Totai keeps his pipe lit 1956 VII 53 æ lolæ næwægæj isasuǧta он снова зажег свою трубку he lit his pipe again 1956 VII 55 mad sūʒy mæstæj мать сгорает от горя the mother is burning with grief 61 artaw syǧd jæ sær его голова горела, как в огне his head was burning like it was on fire 104 mūs syǧd, æmæ gænax dær sūʒyn bajdydta гумно горело, и укрепление также начало гореть the barn-floor was burning, and the fortification also began to burn 101 K˳yrdalægon yn zaǧta (Batrazæn): æz dæ bajsærin, fælæ dy basūʒʒynæ arty Курдалагон сказал (Батразу): я закалил бы тебя, но ты сгоришь в огне Kurdalægon said (to Batraz): I would temper you, but you will burn in the fire I 18 art k˳y ssyǧdīs, wæd Bæʒænæg fæqær kodta: basyǧtæn, K˳yrdalægon! когда огонь разгорелся, то Бадзанаг крикнул: я сгорел, Курдалагон! When the fire broke out, Bædzænæg shouted: I burnt, Kurdalægon! I 28 k˳yrīs syǧdī æmæ jyl bæddæn xūdtī сноп горел, а его перевязь смеялась над ним the sheaf was burning, and its sling was laughing at him пословица, близкая по смыслу к русской: не смейся чужой беде, своя на грядеa proverb that is close by its meaning to the Russian one: do not laugh at someone else’s trouble, your own is on the row xūrmæ dæ rīw nyssyǧdī на солнце сгорела твоя грудь your chest burnt in the sun 30 rūvas art banʒærsta wæjg˳ytyl æmæ basyǧdysty ūcy ran лиса подожгла великанов, и они там сгорели the fox set the giants on fire, and they burned there 110 ūdon yn jæ xæʒaryl art baftydtoj, banʒærstoj; læg jæ xæʒar suʒgæ k˳y fedta, wæd ærcydī они подпалили, подожгли его дом; когда (тот) человек увидел свой дом горящим, он пришел they set fire to his house; when (that) man saw his house burning, he came 154 wælarvæj zæxmæ k˳y ʽrcyd (Batraz), wæd sūʒgæ kodta; cʼītījæ je ʽrdæg ratydta æmæ jæ særyl cæværdta, wazal k˳yd kæna aftæ когда (Батраз) спустился с неба на землю, он горел; он оторвал от глетчера половину и положил ее на голову, чтобы остыть when (Batraz) descended from heaven to earth, he was burning; he tore off half of the glacier and put it on his head to cool down I 22 næ cʼæx budurtæ ku nissuǧdæncæ наши зеленые поля сгорели (в засуху) our green fields burned down (during the drought) 33 sæ ǧæw æd buntæ nissuǧdæj их аул сгорел дотла their village burned to the ground 76 syǧdy fæwaj! чтобы тебе сгореть! may you burn down! 182 sūʒgæ fæbadaj! чтобы тебе пребывать горящим! may you keep burning! идиома: по смыслу — проклятие, но иногда выражает состраданиеan idiom: it means curse, but sometimes expresses compassion mæ sūʒgæ mærdty stæn клянусь моими жгучими покойниками I swear by my burning deadmen типичная женская клятваa typical female oath ærxawdtoj læppūjy sūʒgæ cæssygtæ ḱyzǵy rīwyl горючие слезы юноши упали на грудь девушки the young man’s burning tears fell on the girl’s chest II 84 Syǧdtæ название селения в Южной Осетии, буквально the name of the village in South Ossetia, literally пожарище conflagration Восходит к sauk- (sauč-): suxta-. Общеарийский глагол; обычно совмещает переходное и непереходное значение: sūxtan : sūz, sōxtan : sōč- (sōz-), sotin : sož-, suč- (sūčām я сжег) ( Abt. III, Bd. II, стр. 387, sučag гореть, sočag жечь, swəl: swaʒ- гореть, sēzəl : sēz- жечь, suz, sauz пламя, пожар (из перс.?), suč- : sušta жечь, suxs- : suxta гореть, sučak крапива (= sūʒag), sōč-: sōxt- (swč- : swɣt-) зажигать, sočak (swčʼk) горение, sōxs (swɣs-), ā-sōxs (ʼʼsʼwɣs-) гореть, sōč- : sōxt (swč- : swxt: 63), sujs- (= sūʒ-) : sūta-, pa-sujs- жечь, гореть, saok- (saoč-) : suxta- гореть, saočaya- поджигать, подстрекать, saoča- (в сложении) горящий, saočant- id., др.инд. śoč-, śočati пылать, гореть. За пределами арийского сюда относят арм. (из иран.?) sug скорбь (горение). — См. также , , , , , , , , , , .Вс. Миллер. ОЭ II 58, 79; Gr. 61. — 55. — 24. — VI 366. Goes back to sauk- (sauč-): suxta-. A common Aryan verb; usually combines transitive and intransitive meaning: sūxtan : sūz, sōxtan : sōč- (sōz-), sotin : sož-, suč- (sūčām I burnt) ( Abt. III, Bd. II, p. 387, sučag burn, sočag fire, swəl: swaʒ- burn, sēzəl : sēz- fire, suz, sauz flame, fire (from Persian?), suč- : sušta burn, suxs- : suxta burn, sučak nettle (= sūʒag), sōč-: sōxt- (swč- : swɣt-) ignite, sočak (swčʼk) burning, sōxs (swɣs-), ā-sōxs (ʼʼsʼwɣs-) burn, sōč- : sōxt (swč- : swxt: 63), sujs- (= sūʒ-) : sūta-, pa-sujs- burn, fire, saok- (saoč-) : suxta- burn, saočaya- light, incite, saoča- (in compound) burning, saočant- id., śoč-, śočati blaze, burn. Apart from Aryan, there is also (from Iran?) sug grief (burning). — See also , , , , , , , , , , .Ws. Miller. OE II 58, 79; Gr. 61. — 55. — 24. — VI 366.