228 lines
No EOL
20 KiB
XML
228 lines
No EOL
20 KiB
XML
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
||
<teiHeader>
|
||
<fileDesc>
|
||
<titleStmt>
|
||
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">dwar</hi></title>
|
||
</titleStmt>
|
||
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
||
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
||
<sourceDesc>
|
||
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
||
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
||
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
||
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
||
</sourceDesc>
|
||
</fileDesc>
|
||
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
||
<tagsDecl>
|
||
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
||
</tagsDecl>
|
||
</encodingDesc>
|
||
</teiHeader>
|
||
<text>
|
||
<body>
|
||
<entry xml:id="entry_dwar" xml:lang="os">
|
||
<form xml:id="form_d3905e66" type="lemma"><orth>dwar</orth></form>
|
||
<sense xml:id="sense_d3905e69"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>дверь</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>door</q>
|
||
</abv:tr></sense>
|
||
<re xml:id="re_d3905e79">
|
||
<form xml:id="form_d3905e81" xml:lang="os-x-iron" type="lemma"><orth>kūlldwar</orth></form>
|
||
<form xml:id="form_d3905e84" xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>koldwar</orth></form>
|
||
<sense xml:id="sense_d3905e87"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ворота</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>gate</q>
|
||
</abv:tr></sense>
|
||
</re>
|
||
<re xml:id="re_d3905e98">
|
||
<form xml:id="form_d3905e100" type="lemma"><orth>dwarmæ</orth></form>
|
||
<sense xml:id="sense_d3905e103"><sense xml:id="sense_d3905e104"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>снаружи</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>outside</q>
|
||
</abv:tr></sense><sense xml:id="sense_d3905e113"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>на дворе</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>outdoors</q>
|
||
</abv:tr></sense></sense>
|
||
</re>
|
||
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d3905e124">
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e126">
|
||
<quote>dymgæ, kʼævda xostoj dwar</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ветер, непогода стучали в дверь</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>wind, bad weather knocked in the door</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Коста"/><biblScope>239</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e145">
|
||
<quote>mara, dwar asson!</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>живей, притвори дверь</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>come on, close the door</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Коста"/><biblScope>239</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e164">
|
||
<quote>Tedo saræzta jæ xæʒary dwarmæ badæn durtæj</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>Тедо устроил у дверей своего дома сиденье из камней</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>Tedo set up a stone seat at the door of his house</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Arsen"/><biblScope>22</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e183" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<quote>Asægo… æfsæn dwar nixkædta</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>Асаго запер железные ворота</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>Asago locked the iron gate</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_MSt."/><biblScope>6%l7—8%l</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e205" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<quote>aci dwar ka baigon kæna…</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>кто откроет эти ворота…</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>who will open this gate…</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_MSt."/><biblScope>6%l11%l</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e228" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<quote>æ cæsti sugtæ duwwæ dwaremæj kaldæncæ</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ее слезы лились в две двери (= „из двух глаз“)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>her tears poured into two doors (= “from two eyes”)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_MSt."/><biblScope>12%l7%l</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d3905e250">
|
||
<quote>Gosæma dwarmæ rawadī</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>Госама выбежала на двор</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>Gosama ran outdoors</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</abv:example>
|
||
</abv:exampleGrp>
|
||
<etym xml:lang="ru">Восходит к <mentioned corresp="#mentioned_d3905e497" xml:id="mentioned_d3905e269" xml:lang="ira"><lang/>
|
||
<w>*dvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e502" xml:id="mentioned_d3905e274" xml:lang="ine"><lang/>
|
||
<w>*dhver-</w></mentioned>: <mentioned corresp="#mentioned_d3905e507" xml:id="mentioned_d3905e279" xml:lang="fa"><lang/>
|
||
<w>dar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e512" xml:id="mentioned_d3905e284" xml:lang="pal"><lang/>
|
||
<w>dar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e517" xml:id="mentioned_d3905e289" xml:lang="ps"><lang/>
|
||
<w>war</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e523" xml:id="mentioned_d3905e295" xml:lang="srh"><lang/>
|
||
<w>divir</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e528" xml:id="mentioned_d3905e300" xml:lang="sgh"><lang/>
|
||
<w>devä</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e533" xml:id="mentioned_d3905e305" xml:lang="sgh-x-bartang"><lang/>
|
||
<w>dəvör</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e538" xml:id="mentioned_d3905e310" xml:lang="oru"><lang/>
|
||
<w>d%rə%rvür</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e543" xml:id="mentioned_d3905e315" xml:lang="yah"><lang/>
|
||
<w>d%rə%rvur</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e548" xml:id="mentioned_d3905e320" xml:lang="mnj"><lang/>
|
||
<w>luvår</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e554" xml:id="mentioned_d3905e326" xml:lang="yai"><lang/>
|
||
<w>divar</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e562" xml:id="mentioned_d3905e334" xml:lang="yai"><w>divari</w>
|
||
<gloss><q>снаружи</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e568" xml:id="mentioned_d3905e340" xml:lang="yai"><w/>
|
||
<gloss><q>на дворе</q></gloss></mentioned> (ср. <mentioned corresp="#mentioned_d3905e574" xml:id="mentioned_d3905e346" xml:lang="os"><lang/>
|
||
<w>dwarmæ</w></mentioned>), <mentioned corresp="#mentioned_d3905e579" xml:id="mentioned_d3905e351" xml:lang="sog"><lang/>
|
||
<w>*δβār(δβ'r)</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e584" xml:id="mentioned_d3905e356" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>dvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e590" xml:id="mentioned_d3905e362" xml:lang="peo"><lang/>
|
||
<w>duvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e595" xml:id="mentioned_d3905e367" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>dvār-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e600" xml:id="mentioned_d3905e372" xml:lang="xcl"><lang/>
|
||
<w>durn</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e605" xml:id="mentioned_d3905e377" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w n="0">двьрь</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e610" xml:id="mentioned_d3905e383" xml:lang="ru"><lang/>
|
||
<w>дверь</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e615" xml:id="mentioned_d3905e388" xml:lang="ru"><w>двор</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d3905e619" xml:id="mentioned_d3905e392" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<note type="comment" xml:lang="ru">(именительный мн. ч.)) </note><w>dùrys</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e629" xml:id="mentioned_d3905e402" xml:lang="got"><lang/>
|
||
<w>daur</w>
|
||
<gloss><q>ворота</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e637" xml:id="mentioned_d3905e410" xml:lang="ang"><lang/>
|
||
<w>dor</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e642" xml:id="mentioned_d3905e415" xml:lang="en"><lang/>
|
||
<w>door</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e647" xml:id="mentioned_d3905e420" xml:lang="de"><lang/>
|
||
<w>Tür</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e655" xml:id="mentioned_d3905e428" xml:lang="de"><w>Tor</w>
|
||
<gloss><q>ворота</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e662" xml:id="mentioned_d3905e435" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>θύρα</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e670" xml:id="mentioned_d3905e443" xml:lang="grc"><w>θύρασι</w>
|
||
<gloss><q>снаружи</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e676" xml:id="mentioned_d3905e449" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w>fores(← dhu̯or-)</w>
|
||
<gloss><q>ворота</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e684" xml:id="mentioned_d3905e457" xml:lang="sga"><lang/>
|
||
<w>dor</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e692" xml:id="mentioned_d3905e465" xml:lang="x-tchr"><lang/>
|
||
<w>twere</w>
|
||
<gloss><q>двери</q></gloss></mentioned>. В осетинских жилищных терминах до
|
||
сих пор много неясного (см. <ref type="xr" target="#entry_xæʒar"/> ‘дом’);
|
||
<hi rendition="#rend_italic">dwar</hi> ‘дверь’ и <ref type="xr" target="#entry_rūʒyng"/> ‘окно’ относятся к
|
||
числу имеющих бесспорные иранские (и индоевропейские) этимологии.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 49,
|
||
77</biblScope></bibl>; <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>24</biblScope></bibl>.—
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>37</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>55, 163</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
<etym xml:lang="en">It traces back to <mentioned corresp="#mentioned_d3905e269" xml:id="mentioned_d3905e497" xml:lang="ira"><lang/>
|
||
<w>*dvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e274" xml:id="mentioned_d3905e502" xml:lang="ine"><lang/>
|
||
<w>*dhver-</w></mentioned>: <mentioned corresp="#mentioned_d3905e279" xml:id="mentioned_d3905e507" xml:lang="fa"><lang/>
|
||
<w>dar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e284" xml:id="mentioned_d3905e512" xml:lang="pal"><lang/>
|
||
<w>dar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e289" xml:id="mentioned_d3905e517" xml:lang="ps"><lang/>
|
||
<w>war</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e295" xml:id="mentioned_d3905e523" xml:lang="srh"><lang/>
|
||
<w>divir</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e300" xml:id="mentioned_d3905e528" xml:lang="sgh"><lang/>
|
||
<w>devä</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e305" xml:id="mentioned_d3905e533" xml:lang="sgh-x-bartang"><lang/>
|
||
<w>dəvör</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e310" xml:id="mentioned_d3905e538" xml:lang="oru"><lang/>
|
||
<w>d%rə%rvür</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e315" xml:id="mentioned_d3905e543" xml:lang="yah"><lang/>
|
||
<w>d%rə%rvur</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e320" xml:id="mentioned_d3905e548" xml:lang="mnj"><lang/>
|
||
<w>luvår</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e326" xml:id="mentioned_d3905e554" xml:lang="yai"><lang/>
|
||
<w>divar</w>
|
||
<gloss><q>door</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e334" xml:id="mentioned_d3905e562" xml:lang="yai"><w>divari</w>
|
||
<gloss><q>outside</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e340" xml:id="mentioned_d3905e568" xml:lang="yai"><w/>
|
||
<gloss><q>outdoors</q></gloss></mentioned> (cf. <mentioned corresp="#mentioned_d3905e346" xml:id="mentioned_d3905e574" xml:lang="os"><lang/>
|
||
<w>dwarmæ</w></mentioned>), <mentioned corresp="#mentioned_d3905e351" xml:id="mentioned_d3905e579" xml:lang="sog"><lang/>
|
||
<w>*δβār(δβ'r)</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e356" xml:id="mentioned_d3905e584" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>dvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e362" xml:id="mentioned_d3905e590" xml:lang="peo"><lang/>
|
||
<w>duvar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e367" xml:id="mentioned_d3905e595" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>dvār-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e372" xml:id="mentioned_d3905e600" xml:lang="xcl"><lang/>
|
||
<w>durn</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e377" xml:id="mentioned_d3905e605" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w>dvьrь</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e383" xml:id="mentioned_d3905e610" xml:lang="ru"><lang/>
|
||
<w>dverʼ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e388" xml:id="mentioned_d3905e615" xml:lang="ru"><w>dvor</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d3905e392" xml:id="mentioned_d3905e619" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<note type="comment" xml:lang="en">(nominative plural) </note><w>dùrys</w>
|
||
<gloss><q>дверь</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e402" xml:id="mentioned_d3905e629" xml:lang="got"><lang/>
|
||
<w>daur</w>
|
||
<gloss><q>gate</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e410" xml:id="mentioned_d3905e637" xml:lang="ang"><lang/>
|
||
<w>dor</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e415" xml:id="mentioned_d3905e642" xml:lang="en"><lang/>
|
||
<w>door</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e420" xml:id="mentioned_d3905e647" xml:lang="de"><lang/>
|
||
<w>Tür</w>
|
||
<gloss><q>door</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e428" xml:id="mentioned_d3905e655" xml:lang="de"><w>Tor</w>
|
||
<gloss><q>gate</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e435" xml:id="mentioned_d3905e662" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>θύρα</w>
|
||
<gloss><q>door</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e443" xml:id="mentioned_d3905e670" xml:lang="grc"><w>θύρασι</w>
|
||
<gloss><q>outside</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e449" xml:id="mentioned_d3905e676" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w>fores(← dhu̯or-)</w>
|
||
<gloss><q>gate</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e457" xml:id="mentioned_d3905e684" xml:lang="sga"><lang/>
|
||
<w>dor</w>
|
||
<gloss><q>door</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3905e465" xml:id="mentioned_d3905e692" xml:lang="x-tchr"><lang/>
|
||
<w>twere</w>
|
||
<gloss><q>doors</q></gloss></mentioned>. There are still a lot of unclear
|
||
moments in the names of Ossetian dwellings (see <ref type="xr" target="#entry_xæʒar"/> ‘house’); <hi rendition="#rend_italic">dwar</hi> ‘door’ and <ref type="xr" target="#entry_rūʒyng"/> ‘window’ relate to the number of words that have
|
||
doubtless Iranian (and Indo-European) etymologies.<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 49, 77</biblScope></bibl>;
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Miller._Gr."/><biblScope>24</biblScope></bibl>.— <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>37</biblScope></bibl>. —
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>55,
|
||
163</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
</entry>
|
||
</body>
|
||
</text>
|
||
</TEI> |