92 lines
No EOL
9.6 KiB
XML
92 lines
No EOL
9.6 KiB
XML
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
||
<teiHeader>
|
||
<fileDesc>
|
||
<titleStmt>
|
||
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">idujun</hi></title>
|
||
</titleStmt>
|
||
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
||
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
||
<sourceDesc>
|
||
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
||
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
||
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
||
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
||
</sourceDesc>
|
||
</fileDesc>
|
||
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
||
<tagsDecl>
|
||
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
||
</tagsDecl>
|
||
</encodingDesc>
|
||
</teiHeader>
|
||
<text>
|
||
<body>
|
||
<entry xml:id="entry_idujun" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<form xml:id="form_d3211e66" type="lemma"><orth>idujun</orth><form xml:id="form_d3211e68" type="participle"><orth>idud</orth></form></form>
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<sense xml:id="sense_d3211e74"><sense xml:id="sense_d3211e75"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>иссякать</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>to wane</q>
|
||
</abv:tr></sense><sense xml:id="sense_d3211e84"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>истощаться</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>to dwindle</q>
|
||
</abv:tr></sense></sense>
|
||
<re xml:id="re_d3211e94">
|
||
<form xml:id="form_d3211e96" xml:lang="os-x-iron" type="lemma"><orth>fīdyjyn</orth><form xml:id="form_d3211e98" type="variant">(<orth>fīdijyn</orth>)</form></form>
|
||
<form xml:id="form_d3211e103" xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>fedujun</orth></form>
|
||
<note type="comment" xml:lang="ru"> (из <hi rendition="#rend_italic">fæ-idujun</hi>)</note>
|
||
<note type="comment" xml:lang="en"> (from <hi rendition="#rend_italic">fæ-idujun</hi>)</note>
|
||
</re>
|
||
<re xml:id="re_d3211e113">
|
||
<form xml:id="form_d3211e115" xml:lang="os-x-iron" type="lemma"><orth>ævīdyjgæ</orth><form xml:id="form_d3211e117" type="variant">(<orth>ævidigæ</orth>)</form></form>
|
||
<form xml:id="form_d3211e122" xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>ævedujgæ</orth></form>
|
||
<sense xml:id="sense_d3211e125"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>неиссякаемый</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>inexhaustible</q>
|
||
</abv:tr><note type="comment" xml:lang="ru">(из <hi rendition="#rend_italic">æ-fedujgæ</hi>) </note><note type="comment" xml:lang="en">(from <hi rendition="#rend_italic">æ-fedujgæ</hi>) </note></sense>
|
||
</re>
|
||
<etym xml:lang="ru">Глаголы <hi rendition="#rend_italic">idujun</hi> ‘иссякать’ и <hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi> ‘ошибаться’
|
||
заключают один и тот же корень <hi rendition="#rend_italic">du-</hi> (и.е. *<hi rendition="#rend_italic">deu-</hi>), но сращенный с разными
|
||
превербами: <hi rendition="#rend_italic">idujun</hi> ← *<hi rendition="#rend_italic">vi-du</hi>-, <hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi> ← *<hi rendition="#rend_italic">fra-du-</hi>. Для корня
|
||
*<hi rendition="#rend_italic">du-</hi> устанавливается исходное значение ‘недоставать’, ‘быть на ущербе’; Ср.
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d3211e194" xml:id="mentioned_d3211e143" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>do-ṣa-</w>
|
||
<gloss><q>недостаток</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e202" xml:id="mentioned_d3211e151" xml:lang="inc-x-old"><w/>
|
||
<gloss><q>ошибка</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e208" xml:id="mentioned_d3211e157" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>δέω (δεύω)</w>
|
||
<gloss><q>недоставать</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e216" xml:id="mentioned_d3211e165" xml:lang="grc"><w/>
|
||
<gloss><q>быть лишенным</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e222" xml:id="mentioned_d3211e171" xml:lang="grc"><w>δέομαι (δεύομαι)</w>
|
||
<gloss><q>испытывать нужду, недостачу</q></gloss></mentioned>. <mentioned corresp="#mentioned_d3211e229" xml:id="mentioned_d3211e178" xml:lang="xsc"><lang/>
|
||
<note type="comment" xml:lang="ru">собственное имя</note><w>Ἀδόης</w></mentioned> следует, быть
|
||
может, объяснять из ст.ос. *<hi rendition="#rend_italic">æ-duj-</hi> ‘неистощимый’. Развитие значения —
|
||
‘нехватать’, ‘иссякать’ (<hi rendition="#rend_italic">dujun</hi>)→ ‘ошибаться’ (<hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi>) — поддерживается
|
||
многими примерами: др.инд. <hi rendition="#rend_italic">doṣa-</hi> ‘недостаток’, ‘ошибка’, <hi rendition="#rend_italic">vindh-</hi>
|
||
‘недоставать’, ‘промахнуться’, нем. <hi rendition="#rend_italic">Fehler</hi> ‘ошибка’ при <hi rendition="#rend_italic">fehlen</hi>
|
||
‘недоставать’, фр. <hi rendition="#rend_italic">faute</hi> ‘недостаток’, ‘ошибка’ и др. Ср. <ref type="xr" target="#entry_fīdyjyn"/>, <ref type="xr" target="#entry_ævīdyjgæ"/>, <ref type="xr" target="#entry_rædyjyn"/>.</etym>
|
||
<etym xml:lang="en">Verbs <hi rendition="#rend_italic">idujun</hi> ‘to wane’ and <hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi> ‘to be mistaken’
|
||
contain the same root <hi rendition="#rend_italic">du-</hi> (I.E. *<hi rendition="#rend_italic">deu-</hi>), but bound with different
|
||
preverbs: <hi rendition="#rend_italic">idujun</hi> ← *<hi rendition="#rend_italic">vi-du</hi>-, <hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi> ← *<hi rendition="#rend_italic">fra-du-</hi>. The initial
|
||
meaning of the root *<hi rendition="#rend_italic">du-</hi> is ‘to lack’, ‘to be on the wane’; Cf. <mentioned corresp="#mentioned_d3211e143" xml:id="mentioned_d3211e194" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>do-ṣa-</w>
|
||
<gloss><q>shortage</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e151" xml:id="mentioned_d3211e202" xml:lang="inc-x-old"><w/>
|
||
<gloss><q>mistake</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e157" xml:id="mentioned_d3211e208" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>δέω (δεύω)</w>
|
||
<gloss><q>to lack</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e165" xml:id="mentioned_d3211e216" xml:lang="grc"><w/>
|
||
<gloss><q>to be deprived</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d3211e171" xml:id="mentioned_d3211e222" xml:lang="grc"><w>δέομαι (δεύομαι)</w>
|
||
<gloss><q>to be in need</q></gloss></mentioned>. <mentioned corresp="#mentioned_d3211e178" xml:id="mentioned_d3211e229" xml:lang="xsc"><lang/>
|
||
<note type="comment" xml:lang="en">proper name</note><w>Ἀδόης</w></mentioned> should be probably explained
|
||
from Old Ossetic *<hi rendition="#rend_italic">æ-duj-</hi> ‘inexhaustible’. The development of the meaning —
|
||
‘to lack’, ‘to exhaust’ (<hi rendition="#rend_italic">dujun</hi>)→ ‘to be mistaken’ (<hi rendition="#rend_italic">rædujun</hi>) — is
|
||
supported by many examples: Old Indic <hi rendition="#rend_italic">doṣa-</hi> ‘shortage’, ‘mistake’,
|
||
<hi rendition="#rend_italic">vindh-</hi> ‘to lack’, ‘to miss’, German <hi rendition="#rend_italic">Fehler</hi> ‘mistake’ given <hi rendition="#rend_italic">fehlen</hi>
|
||
‘to lack’, French <hi rendition="#rend_italic">faute</hi> ‘defect’, ‘mistake’ etc. Cf. <ref type="xr" target="#entry_fīdyjyn"/>, <ref type="xr" target="#entry_ævīdyjgæ"/>, <ref type="xr" target="#entry_rædyjyn"/>.</etym>
|
||
</entry>
|
||
</body>
|
||
</text>
|
||
</TEI> |