111 lines
No EOL
10 KiB
XML
111 lines
No EOL
10 KiB
XML
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
||
<teiHeader>
|
||
<fileDesc>
|
||
<titleStmt>
|
||
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">igær</hi></title>
|
||
</titleStmt>
|
||
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
||
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
||
<sourceDesc>
|
||
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
||
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
||
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
||
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
||
</sourceDesc>
|
||
</fileDesc>
|
||
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
||
<tagsDecl>
|
||
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
||
</tagsDecl>
|
||
</encodingDesc>
|
||
</teiHeader>
|
||
<text>
|
||
<body>
|
||
<entry xml:id="entry_igær" xml:lang="os">
|
||
<form xml:id="form_d706e66" type="lemma"><orth>igær</orth></form>
|
||
<sense xml:id="sense_d706e69"><abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>печень</q>
|
||
</abv:tr><abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>liver</q>
|
||
</abv:tr></sense>
|
||
<re xml:id="re_d706e79">
|
||
<form xml:id="form_d706e81" type="lemma"><orth>de ‘gær fækalaj</orth></form>
|
||
<note type="comment" xml:lang="ru">— в иронском употребительное выражение брани,
|
||
укора; но имеем ли здесь дело с ‘печеньюˈ или другим словом <ref type="xr" target="#entry_ægær"/> ‘избытокˈ?</note>
|
||
<note type="comment" xml:lang="en">— in Iron, a widespread expression of abuse
|
||
or reproach; but does it include the word for ‘liverˈor rather a different
|
||
word <ref type="xr" target="#entry_ægær"/> ‘surplusˈ?</note>
|
||
</re>
|
||
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d706e95">
|
||
<abv:example xml:id="example_d706e97">
|
||
<quote>æxsyry cady īw x˳y ī, æmæ myn ūj igærtæ ærxæssūt, ændæra æz
|
||
amælʒynæn</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>в молочном озере есть один кабан, достаньте мне его печень, а не то я
|
||
умру</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>there is a boar in the milk lake, bring me its liver, or else I will
|
||
die</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Munk."/><biblScope>52</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d706e116" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<quote>de ‘gær fækkalaj, Satana!</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>чтобы рассыпалась твоя печень (?), Шатана!</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>may your liver crumble (?), Satana!</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_СОПам."/><biblScope>II
|
||
45</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
</abv:exampleGrp>
|
||
<etym xml:lang="ru">Как и другие основные анатомические термины, является
|
||
общеиндоевропейским словом. Существовали два варианта основы: *<hi rendition="#rend_italic">yek''r-</hi> и
|
||
*<hi rendition="#rend_italic">yek''n-</hi>. Осетинская форма возводится к др.иран. *<hi rendition="#rend_italic">yakar-</hi>, и.е.
|
||
*<hi rendition="#rend_italic">yek''r-</hi>. Ср. <mentioned corresp="#mentioned_d706e228" xml:id="mentioned_d706e141" xml:lang="fa"><lang/>
|
||
<w>jigar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e233" xml:id="mentioned_d706e146" xml:lang="ku"><lang/>
|
||
<w>jerk</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e238" xml:id="mentioned_d706e151" xml:lang="x-balochi"><lang/>
|
||
<w>jagar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e243" xml:id="mentioned_d706e156" xml:lang="ydg"><lang/>
|
||
<w>yēɣən (← *yaxna)</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e248" xml:id="mentioned_d706e161" xml:lang="ps"><lang/>
|
||
<w>yina</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e254" xml:id="mentioned_d706e167" xml:lang="kho"><lang/>
|
||
<w>gyagarrä</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e259" xml:id="mentioned_d706e172" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>yākar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e264" xml:id="mentioned_d706e177" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>yakṛt</w></mentioned>, родительный падеж <hi rendition="#rend_italic">yaknah</hi>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e269" xml:id="mentioned_d706e182" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w>jecur</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e274" xml:id="mentioned_d706e187" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>ήπαρ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e279" xml:id="mentioned_d706e192" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<w>jēknos</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e285" xml:id="mentioned_d706e198" xml:lang="lv"><lang/>
|
||
<w>aknas</w></mentioned> и пр. (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Pokorny"/><biblScope>504</biblScope></bibl>). Начальный <hi rendition="#rend_italic">i</hi> в <hi rendition="#rend_italic">igær</hi> — из
|
||
<hi rendition="#rend_italic">уа</hi>, как <ref type="xr" target="#entry_i"/> (артикль) из <hi rendition="#rend_italic">ya</hi>, <ref type="xr" target="#entry_izæd"/> д. из <hi rendition="#rend_italic">yazata</hi>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 67, 90, III 160; Gr.
|
||
17</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>41</biblScope></bibl>. —
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>18</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
<etym xml:lang="en">It is a Proto-Indo-European word, as well as other general
|
||
anatomical terms. Two stem variants existed: *<hi rendition="#rend_italic">yek''r-</hi> and *<hi rendition="#rend_italic">yek''n-</hi>. The
|
||
Ossetic form is traced to Old Iranian *<hi rendition="#rend_italic">yakar-</hi>, Indo-European *<hi rendition="#rend_italic">yek''r-</hi>.
|
||
Cf. <mentioned corresp="#mentioned_d706e141" xml:id="mentioned_d706e228" xml:lang="fa"><lang/>
|
||
<w>jigar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e146" xml:id="mentioned_d706e233" xml:lang="ku"><lang/>
|
||
<w>jerk</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e151" xml:id="mentioned_d706e238" xml:lang="x-balochi"><lang/>
|
||
<w>jagar</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e156" xml:id="mentioned_d706e243" xml:lang="ydg"><lang/>
|
||
<w>yēɣən (← *yaxna)</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e161" xml:id="mentioned_d706e248" xml:lang="ps"><lang/>
|
||
<w>yina</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e167" xml:id="mentioned_d706e254" xml:lang="kho"><lang/>
|
||
<w>gyagarrä</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e172" xml:id="mentioned_d706e259" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>yākar-</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e177" xml:id="mentioned_d706e264" xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>yakṛt</w></mentioned>, genitive case <hi rendition="#rend_italic">yaknah</hi>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e182" xml:id="mentioned_d706e269" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w>jecur</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e187" xml:id="mentioned_d706e274" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>ήπαρ</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e192" xml:id="mentioned_d706e279" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<w>jēknos</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d706e198" xml:id="mentioned_d706e285" xml:lang="lv"><lang/>
|
||
<w>aknas</w></mentioned> etc. (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Pokorny"/><biblScope>504</biblScope></bibl>). The initial <hi rendition="#rend_italic">i</hi> in <hi rendition="#rend_italic">igær</hi> —
|
||
from <hi rendition="#rend_italic">уа</hi>, like <ref type="xr" target="#entry_i"/> (the article) from <hi rendition="#rend_italic">ya</hi>,
|
||
<ref type="xr" target="#entry_izæd"/> Digor from <hi rendition="#rend_italic">yazata</hi>.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 67, 90, III 160;
|
||
Gr. 17</biblScope></bibl>. — <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Hübschmann._Oss."/><biblScope>41</biblScope></bibl>. —
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#ref_ОЯФ_I"/><biblScope>18</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
</entry>
|
||
</body>
|
||
</text>
|
||
</TEI> |