175 lines
No EOL
16 KiB
XML
175 lines
No EOL
16 KiB
XML
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
||
<teiHeader>
|
||
<fileDesc>
|
||
<titleStmt>
|
||
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">ba_1</hi></title>
|
||
</titleStmt>
|
||
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
||
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
||
<sourceDesc>
|
||
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
||
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т.
|
||
<biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
||
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
||
</sourceDesc>
|
||
</fileDesc>
|
||
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
||
<tagsDecl>
|
||
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
||
</tagsDecl>
|
||
</encodingDesc>
|
||
</teiHeader>
|
||
<text>
|
||
<body>
|
||
<entry xml:id="entry_ba_1" n="1" xml:lang="os-x-digor">
|
||
<form xml:id="form_d1909e66" type="lemma"><orth>ba</orth></form>
|
||
<usg><lang/></usg>
|
||
<sense xml:id="sense_d1909e72"><def xml:lang="ru">частица неопределенного значения, приближенно переводится
|
||
русскими <mentioned xml:id="mentioned_d1909e75" xml:lang="ru"><lang/>
|
||
<w><hi rendition="#rend_italic">'же'</hi></w></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d1909e80" xml:lang="ru"><w><hi rendition="#rend_italic">'а'</hi></w></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d1909e83" xml:lang="ru"><w><hi rendition="#rend_italic">'но'</hi></w></mentioned> , латинским <mentioned xml:id="mentioned_d1909e86" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w><hi rendition="#rend_italic">'quidem'</hi></w></mentioned>. Иногда близко по употреблению к
|
||
старославянскому <mentioned xml:id="mentioned_d1909e91" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w n="0">бо</w></mentioned></def><def xml:lang="en">a particle with an
|
||
indeterminate meaning, it may be translated by Russian <mentioned xml:id="mentioned_d1909e98" xml:lang="ru"><lang/>
|
||
<w>že</w></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d1909e103" xml:lang="ru"><w>a</w></mentioned>,
|
||
<mentioned xml:id="mentioned_d1909e106" xml:lang="ru"><w>no</w></mentioned> , Latin <mentioned xml:id="mentioned_d1909e109" xml:lang="la"><lang/>
|
||
<w><hi rendition="#rend_italic">'quidem'</hi></w></mentioned>, English <mentioned xml:id="mentioned_d1909e114" xml:lang="en"><lang/>
|
||
<w>but</w></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d1909e120" xml:lang="en"><w>as for
|
||
smb</w></mentioned>. Sometimes it is close to Old Church Slavonic
|
||
<mentioned xml:id="mentioned_d1909e123" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned></def></sense>
|
||
<abv:exampleGrp xml:id="exampleGrp_d1909e128">
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e130">
|
||
<quote>du ba næ Xucaw dæ</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ты бо еси Богъ нашъ</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>for thou art our God</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e145">
|
||
<quote>nur ba ægas ærcotæ</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>теперь добро пожаловать</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>now you are welcome</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Диг._сказ."/><biblScope>3</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e164">
|
||
<quote>etæ ba in zaǧtoncæ</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>те ему сказали</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>those told him</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Диг._сказ."/><biblScope>3</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e183">
|
||
<quote>anzi fæste ba rajgurdæj amæn kizgæ, omæn ba mænæ aci læqwæn</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>через год у этого родилась девочка, а у того вот этот мальчик</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>a year later to this one a girl was born, and to that one, a boy</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_Диг._сказ."/><biblScope>43</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e202">
|
||
<quote>du ba curt badæ</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ты же сиди наготове</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>and you be ready</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_СОПам."/><biblScope>II
|
||
71</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e222">
|
||
<quote>e ba sin zaǧta</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>он же сказал им</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>and he told them</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_MSt."/><biblScope>22%l10%l</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
<abv:example xml:id="example_d1909e241">
|
||
<quote>ew — dæxe xaj, īnnæ ba din mæn xaj</quote>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>одна — твоя собственная доля, другая же тебе моя доля</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>one is your own part, and the other is my part, which belongs to
|
||
you</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<bibl><ref type="bibl" target="#src_ОЯФ_I"/><biblScope>438</biblScope></bibl>
|
||
</abv:example>
|
||
</abv:exampleGrp>
|
||
<etym xml:lang="ru">Восходит к иранской частице <mentioned corresp="#mentioned_d1909e408" xml:id="mentioned_d1909e263" xml:lang="ira"><lang/>
|
||
<w>*bā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e413" xml:id="mentioned_d1909e268" xml:lang="ine"><lang/>
|
||
<w>*bhē</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e418" xml:id="mentioned_d1909e273" xml:lang="ine"><w>*bho</w></mentioned>;
|
||
ср. <mentioned corresp="#mentioned_d1909e421" xml:id="mentioned_d1909e276" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>bā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e426" xml:id="mentioned_d1909e281" xml:lang="ae"><w>bāδa</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e430" xml:id="mentioned_d1909e285" xml:lang="ae"><w>bāt</w>
|
||
<gloss><q>именно</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e436" xml:id="mentioned_d1909e291" xml:lang="ae"><w/>
|
||
<gloss><q>истинно</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e442" xml:id="mentioned_d1909e297" xml:lang="ae"><w>bōit</w></mentioned> (из <mentioned corresp="#mentioned_d1909e445" xml:id="mentioned_d1909e300" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>bā + it</w></mentioned>: <bibl><ref type="bibl" target="#ref_ЗКВ"/><biblScope>I 374</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d1909e454" xml:id="mentioned_d1909e309" xml:lang="wbl"><lang/>
|
||
<w>bə</w><note type="comment" xml:lang="ru"> (частица)</note>
|
||
<gloss><q>же</q></gloss></mentioned>, <mentioned xml:id="mentioned_d1909e320" xml:lang="wbl"><w/>
|
||
<gloss><q>и</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e465" xml:id="mentioned_d1909e326" xml:lang="kho"><lang/>
|
||
<w>bā</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_NTS"/><biblScope>XIV 186</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d1909e474" xml:id="mentioned_d1909e335" xml:lang="sog"><lang/>
|
||
<w>β'w</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e479" xml:id="mentioned_d1909e340" xml:lang="xcl"><lang/>
|
||
<w>ba</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e484" xml:id="mentioned_d1909e345" xml:lang="got"><lang/>
|
||
<w>ba</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e489" xml:id="mentioned_d1909e351" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<w>bà</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e495" xml:id="mentioned_d1909e356" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w n="0">бо</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e500" xml:id="mentioned_d1909e362" xml:lang="cu"><w/></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e503" xml:id="mentioned_d1909e365" xml:lang="uk"><lang/>
|
||
<w>бо</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e508" xml:id="mentioned_d1909e370" xml:lang="uk"><w>ба</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e511" xml:id="mentioned_d1909e373" xml:lang="cs"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e516" xml:id="mentioned_d1909e379" xml:lang="cs"><w>ba</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e520" xml:id="mentioned_d1909e382" xml:lang="sr"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e525" xml:id="mentioned_d1909e387" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>φή</w></mentioned> (<bibl><author>Гомер</author></bibl> ); может быть,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e533" xml:id="mentioned_d1909e395" xml:lang="hit"><lang/>
|
||
<w>-pe</w></mentioned> частица отождествления. В осетинском, так же как в
|
||
авестийском, частица <hi rendition="#rend_italic">bа</hi> присоединяется обычно к первому слову
|
||
предложения.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II 50</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
<etym xml:lang="en">It traces back to the Iranian particle <mentioned corresp="#mentioned_d1909e263" xml:id="mentioned_d1909e408" xml:lang="ira"><lang/>
|
||
<w>*bā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e268" xml:id="mentioned_d1909e413" xml:lang="ine"><lang/>
|
||
<w>*bhē</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e273" xml:id="mentioned_d1909e418" xml:lang="ine"><w>*bho</w></mentioned>;
|
||
cf. <mentioned corresp="#mentioned_d1909e276" xml:id="mentioned_d1909e421" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>bā</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e281" xml:id="mentioned_d1909e426" xml:lang="ae"><w>bāδa</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e285" xml:id="mentioned_d1909e430" xml:lang="ae"><w>bāt</w>
|
||
<gloss><q>exactly</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e291" xml:id="mentioned_d1909e436" xml:lang="ae"><w/>
|
||
<gloss><q>verily</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e297" xml:id="mentioned_d1909e442" xml:lang="ae"><w>bōit</w></mentioned> (from <mentioned corresp="#mentioned_d1909e300" xml:id="mentioned_d1909e445" xml:lang="ae"><lang/>
|
||
<w>bā + it</w></mentioned>: <bibl><ref type="bibl" target="#ref_ЗКВ"/><biblScope>I 374</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d1909e309" xml:id="mentioned_d1909e454" xml:lang="wbl"><lang/>
|
||
<w>bə</w><note type="comment" xml:lang="en"> (particle)</note>
|
||
<gloss><q>and</q></gloss></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e326" xml:id="mentioned_d1909e465" xml:lang="kho"><lang/>
|
||
<w>bā</w></mentioned> (<bibl><ref type="bibl" target="#ref_NTS"/><biblScope>XIV 186</biblScope></bibl>), <mentioned corresp="#mentioned_d1909e335" xml:id="mentioned_d1909e474" xml:lang="sog"><lang/>
|
||
<w>β'w</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e340" xml:id="mentioned_d1909e479" xml:lang="xcl"><lang/>
|
||
<w>ba</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e345" xml:id="mentioned_d1909e484" xml:lang="got"><lang/>
|
||
<w>ba</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e351" xml:id="mentioned_d1909e489" xml:lang="lt"><lang/>
|
||
<w>bà</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e356" xml:id="mentioned_d1909e495" xml:lang="cu"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e362" xml:id="mentioned_d1909e500" xml:lang="cu"><w/></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e365" xml:id="mentioned_d1909e503" xml:lang="uk"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e370" xml:id="mentioned_d1909e508" xml:lang="uk"><w>ba</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e373" xml:id="mentioned_d1909e511" xml:lang="cs"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e379" xml:id="mentioned_d1909e516" xml:lang="cs"><w>ba</w></mentioned>,
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e382" xml:id="mentioned_d1909e520" xml:lang="sr"><lang/>
|
||
<w>bo</w></mentioned>, <mentioned corresp="#mentioned_d1909e387" xml:id="mentioned_d1909e525" xml:lang="grc"><lang/>
|
||
<w>φή</w></mentioned> (<bibl><author>Гомер</author></bibl> ); possibly also
|
||
<mentioned corresp="#mentioned_d1909e395" xml:id="mentioned_d1909e533" xml:lang="hit"><lang/>
|
||
<w>-pe</w></mentioned> identification particle. Like in Avestan, Ossetic
|
||
particle <hi rendition="#rend_italic">ba</hi> usually joins the first word in a sentence.%n<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Миллер_Вс._ОЭ"/><biblScope>II
|
||
50</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
</entry>
|
||
</body>
|
||
</text>
|
||
</TEI> |