479 lines
No EOL
27 KiB
XML
479 lines
No EOL
27 KiB
XML
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
|
||
<teiHeader>
|
||
<fileDesc>
|
||
<titleStmt>
|
||
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">zīlyn</hi></title>
|
||
</titleStmt>
|
||
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
|
||
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
|
||
<sourceDesc>
|
||
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
|
||
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т. <biblScope unit="volume">I</biblScope>. A–Kʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
|
||
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">??–??</biblScope>.</bibl>
|
||
</sourceDesc>
|
||
</fileDesc>
|
||
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
|
||
<tagsDecl>
|
||
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "‘" "’";</rendition>
|
||
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
|
||
</tagsDecl>
|
||
</encodingDesc>
|
||
</teiHeader>
|
||
<text>
|
||
<body>
|
||
<entry xml:id="entry_zīlyn" xml:lang="os" abv:completeness="english-questions">
|
||
<form xml:id="form_d5599e66" type="lemma" xml:lang="os-x-iron"><orth>zīlyn</orth><form type="participle"><orth>zyld</orth></form></form>
|
||
<form xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>zelun</orth><form type="participle"><orth>zild</orth></form></form>
|
||
<sense n="1">
|
||
<sense xml:id="sense_d5599e69">
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>вертеть(ся)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>twirl</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>вращать(ся)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>rotate</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>кружить(ся)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>whirl</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>крутить(ся)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>spin</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>поворачивать(ся)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>turn</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<re>
|
||
<form type="lemma"><orth>fæzīlæn</orth></form>
|
||
<sense>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">поворот</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">turn (n.)</q>
|
||
</tr>
|
||
</sense>
|
||
</re>
|
||
<re>
|
||
<form type="lemma"><orth><ref type="xr" target="#entry_sær"/> zīly</orth></form>
|
||
<sense>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" rendition="#rend_doublequotes">голова
|
||
кружится</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" rendition="#rend_doublequotes">head is
|
||
spinning</q>
|
||
</tr>
|
||
</sense>
|
||
</re>
|
||
</sense>
|
||
<sense n="2">
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>ухаживать’ (например, за домашними животными, давая им корм и пр.)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>take care’ (of, for example, pets, giving them food, etc.)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>хлопотать (по хозяйству)</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>do the housework</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
</sense>
|
||
</sense>
|
||
<sense>
|
||
<abv:tr xml:lang="ru">
|
||
<q>прилагать старания</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<abv:tr xml:lang="en">
|
||
<q>make efforts</q>
|
||
</abv:tr>
|
||
<re>
|
||
<form type="lemma"><orth>ænæzyld</orth></form>
|
||
<sense>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">неухоженный</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">unkempt</q>
|
||
</tr>
|
||
</sense>
|
||
</re>
|
||
</sense>
|
||
<exampleGrp xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" n="1">
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">rūvas... jæ kʼaxy ælǧtyl dærdtyl
|
||
<oRef>ærzīly</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">лиса на кончиках лапок издали кружит</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">a fox on the tips of its paws is
|
||
<?oxy_comment_start author="irina" timestamp="20230719T090940+0300" comment="?"?>spinning<?oxy_comment_end ?>
|
||
from afar</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Коста"/>
|
||
<biblScope>83</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">k˳yd <oRef>razyld</oRef> mæ sær?</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">как вскружилась моя голова?</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">how did my head began to spin?</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Коста"/>
|
||
<biblScope>58</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Maskʼa xīstytyl <oRef>zyld</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Маска таскался по поминкам</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Maska was
|
||
<?oxy_comment_start author="irina" timestamp="20230719T091204+0300" comment="???"?>dragging
|
||
around funeral feasts<?oxy_comment_end ?></q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Сека"/>
|
||
<biblScope>91</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Zarbeg wælbæxæj ḱyzǵy ʽrdæm
|
||
<oRef>fæzyld</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Зарбег на коне повернулся к девушке</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Zarbeg turned on his horse to the girl</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Сека"/>
|
||
<biblScope>64</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">mīǵtæ... <oRef>zīlync</oRef> mæ særty</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">тучи кружат надо мною</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">clouds are whirling over me</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Niger"/>
|
||
<biblScope>132</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">balbīræǧtaw razīl-bazīl kodtoj</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">они рыскали подобно волчьей стае</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">they roamed like a pack of wolves</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Нафи"/>
|
||
<biblScope>35</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">calynmæ xoxy dūr tūla, bydyry calx
|
||
<oRef>zīla</oRef>...</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">пока в горах катится камень, (а) на равнине
|
||
вертится колесо...</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">while a stone is rolling in the mountains, and
|
||
a wheel is turning on the plain...</q>
|
||
</tr>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">mæ særyl k˳yrojy fyd næ <oRef>razyld</oRef>,
|
||
ūj edtæmæ cy næ bavzærston, axæm næj</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">чего только я не испытал, разве что на голове
|
||
моей не вертелся мельничный жернов</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">I have experienced everything, except a
|
||
millstone was not spinning on my head</q>
|
||
</tr>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">pakʼonʒy... Amyranmæ jæxī rawaǧta, jæ nyxtæ
|
||
ʒy nyssaǧta, xæssyn æj bajdydta <oRef>zīlgæ-zīlgæ</oRef> wælarvmæ</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">пакондзи напустилась на Амирана, всадила в него
|
||
свои когти и понесла его кругами на небо</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Pakondzi attacked Amiran, stuck her claws into
|
||
him and carried him in circles to the sky</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_ОЭ"/>
|
||
<biblScope>I 64</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">æxsævæ arvi kæræntti
|
||
<oRef>ærzelinæ</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">за ночь я объезжал края неба</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">during the night I traveled around the edges of
|
||
the sky</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_MSt."/>
|
||
<biblScope>26<hi rendition="#rend_subscript">11–12</hi></biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">igwærdænbæl... xuræj goren
|
||
<oRef>ærzildtoncæ</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">покосный участок они окружили каменной
|
||
оградой</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">they surrounded the mowing area with a stone
|
||
fence</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_ОЭ"/>
|
||
<biblScope>I 92</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">ci kænuj cuma me lxujnæ, ku næbal zeluj
|
||
ʒæbæx?</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">что с моим веретеном, оно уже не вертится
|
||
хорошо?</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">what is wrong with my spindle, it does not spin
|
||
well
|
||
anymore<?oxy_comment_start author="irina" timestamp="20230719T091736+0300" comment="?"?>?<?oxy_comment_end ?></q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Iræf"/>
|
||
<biblScope>10</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><oRef>razildæj</oRef> mæbæl mæ sær</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">закружилась у меня голова</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">my head started spinning</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Iræf"/>
|
||
<biblScope>11</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
</exampleGrp>
|
||
<exampleGrp xmlns="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" n="2">
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Qazara x˳ymgærdynmæ acydī, Tamar ta xæʒary
|
||
<oRef>zyld</oRef> rajdydta</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Казара отправился на жатву, а Тамара принялась
|
||
хлопотать по дому</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">Qazara went to the harvest, and Tamara began to
|
||
work around the house</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Сека"/>
|
||
<biblScope>36</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">dy kærḱytæm <oRef>zīl</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">ты ухаживай за курами</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">you take care of the chickens</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Сека"/>
|
||
<biblScope>94</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">acy gal <oRef>ænæzyld</oRef> ū</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">dieser Ochs ist nicht gut gepflegt</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">dieser Ochs ist nicht gut gepflegt</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Munk."/>
|
||
<biblScope>72</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><oRef>zyldī</oRef> bæxtæm aftæ, cyma jæxī
|
||
sty</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">он ухаживал за лошадьми так, как будто они —
|
||
его собственные</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">he took care of the horses as if they were his
|
||
own</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Čerm."/>
|
||
<biblScope>77</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">baxastoj jæ xæʒarmæ, <oRef>fæzyldysty</oRef>
|
||
ma jæm, fælæ nal yssæræn īs æmæ īw-dywwæ kʼ˳yrījy fæstæ amardī</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">внесли (раненого) в дом, стали за ним
|
||
ухаживать, но он уж не поправился и недели через две умер</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">they brought (the wounded man) into the house,
|
||
began to take care of him, but he did not recover and died two weeks later</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Čerm."/>
|
||
<biblScope>163</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">xæʒari mærǧtæmæ <oRef>zelun</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">уход за домашней птицей</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">taking care of the poultry</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_FS"/>
|
||
<biblScope>I 73</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">eci osæ Asægoj cæmæj fesafa obæl
|
||
<oRef>zelum</oRef> bajdædta</quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">та женщина стала строить козни, чтобы погубить
|
||
Асаго</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">that woman began to plot intrigues to destroy
|
||
Asægo</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_MSt."/>
|
||
<biblScope>6<hi rendition="#rend_subscript">16</hi></biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
<example xml:lang="os-x-digor">
|
||
<usg xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><lang/></usg>
|
||
<quote xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">æz sumaxmæ læǧuzærdæmæ nekæd
|
||
<oRef>razildtæn</oRef></quote>
|
||
<tr xml:lang="ru">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">я никогда не замышлял ничего дурного против
|
||
вас</q>
|
||
</tr>
|
||
<tr xml:lang="en">
|
||
<q xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">I have never intended anything bad against
|
||
you</q>
|
||
</tr>
|
||
<bibl xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><ref type="bibl" target="#src_Диг._сказ."/>
|
||
<biblScope>22</biblScope></bibl>
|
||
</example>
|
||
</exampleGrp>
|
||
<etym xml:lang="ru">Ср. <mentioned><mentioned xml:lang="wbl"><lang/>
|
||
<w>zir-</w>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Shaw"/>
|
||
<biblScope>265 s. q.</biblScope></bibl>)</note></mentioned>, <mentioned xml:lang="wbl"><w>ɣ̌ir-</w>
|
||
<note type="comment">(= <w>žir-</w>)</note>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Пахалина._Вах."/>
|
||
<biblScope>205</biblScope></bibl>. — <bibl><author>Грюнберг,
|
||
Стеблин-Каменский</author>. <title>Ваханский язык</title>.
|
||
<pubPlace>М.</pubPlace>, <date>1976</date>, <biblScope>стр.
|
||
354</biblScope></bibl>)</note></mentioned>
|
||
<gloss><q>вертеться</q></gloss>, <gloss><q>вращаться</q></gloss></mentioned>. Залоговая
|
||
двузначность, с одной стороны, и наличие <c>l</c> (<oRef>zīl-</oRef> вместо <w>zīr-</w>),
|
||
с другой, предполагают контаминацию активной основы <mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">zaira-</w></mentioned> с медиальной <mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">zirya-</w></mentioned>. Ср. в этом отношении <ref type="xr" target="#entry_tūlyn"><w>tūlyn</w>
|
||
<gloss><q>катить(ся)</q></gloss></ref>. Этимологические связи за пределами осетинского и
|
||
ваханского спорны. Из предложенных догадок (см.: <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Bielmeier"/>
|
||
<biblScope>158</biblScope></bibl>) предпочтительнее сближение c германской группой,
|
||
<mentioned><mentioned xml:lang="gem"><lang>прагерм.</lang>
|
||
<w type="rec">kairian</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="goh"><lang/>
|
||
<w>kēren</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="de"><lang/>
|
||
<w>kehren</w></mentioned>
|
||
<gloss><q>поворачивать</q></gloss>, <gloss><q>повертывать</q></gloss></mentioned>.
|
||
Сближение с <mentioned xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>hil-</w>
|
||
<gloss><q>беспечно развлекаться</q></gloss>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Benveniste._Etudes"/>
|
||
<biblScope>30</biblScope></bibl>)</note></mentioned> справедливо отвергается
|
||
<bibl><author>Mауrhоfer</author>’ом (<title>Bibliotheca Orientalis</title>,
|
||
<pubPlace>Leiden</pubPlace>, <biblScope>t. XVII, № 5/6, стр. 273</biblScope>)</bibl>.
|
||
— В сращении с превербом <mentioned xml:lang="os"><m>æv-</m></mentioned> имеем <ref type="xr" target="#entry_ævzīlyn"><w>ævzīlyn</w>
|
||
<note type="comment">(<mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">apa-zair-</w></mentioned>)</note>
|
||
<gloss><q>швырять</q></gloss></ref>. См. также <ref type="xr" target="#entry_zelæn"/>,
|
||
<ref type="xr" target="#entry_zilaxar"><w>zīlaxar</w></ref>, <ref type="xr" target="#entry_zīldūǧ"/>, <ref type="xr" target="#entry_zīllakk"/>, <ref type="xr" target="#entry_zyld"/>, <ref type="xr" target="#entry_zyldægæj"><w>zyldæg</w></ref>.<lb/><bibl><ref type="bibl" target="#ref_Tomaschek"/>
|
||
<biblScope>888</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
<etym xml:lang="en">Cf. <mentioned><mentioned xml:lang="wbl"><lang/>
|
||
<w>zir-</w>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Shaw"/>
|
||
<biblScope>265 s. q.</biblScope></bibl>)</note></mentioned>, <mentioned xml:lang="wbl"><w>ɣ̌ir-</w>
|
||
<note type="comment">(= <w>žir-</w>)</note>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Пахалина._Вах."/>
|
||
<biblScope>205</biblScope></bibl>. — <bibl><author>Grjunberg,
|
||
Steblin-Kamenskij</author>. <title>Vaxanskij jazyk [Wakhi]</title>.
|
||
<pubPlace>Moscow</pubPlace>, <date>1976</date>, <biblScope>p.
|
||
354</biblScope></bibl>)</note></mentioned>
|
||
<gloss><q>twirl</q></gloss>, <gloss><q>spin</q></gloss></mentioned>. The voice
|
||
ambiguity, on the one hand, and the presence of <c>l</c> (<oRef>zīl-</oRef> вместо
|
||
<w>zīr-</w>), on the other hand, suggest contamination of the active voice stem
|
||
<mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">zaira-</w></mentioned> with the middle one
|
||
<mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">zirya-</w></mentioned>. Cf. in this respect <ref type="xr" target="#entry_tūlyn"><w>tūlyn</w>
|
||
<gloss><q>roll</q></gloss></ref>. Etymological relations outside of Ossetic and Wakhi
|
||
are debatable. Of the proposed guesses (see: <bibl><ref type="bibl" target="#ref_Bielmeier"/>
|
||
<biblScope>158</biblScope></bibl>)
|
||
<?oxy_comment_start author="irina" timestamp="20230719T092332+0300" comment="?????"?>rapprochement<?oxy_comment_end ?>
|
||
with the Germanic group is preferable, <mentioned><mentioned xml:lang="gem"><lang/>
|
||
<w type="rec">kairian</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="goh"><lang/>
|
||
<w>kēren</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="de"><lang/>
|
||
<w>kehren</w></mentioned>
|
||
<gloss><q>turn</q></gloss></mentioned>. The relation to <mentioned xml:lang="inc-x-old"><lang/>
|
||
<w>hil-</w>
|
||
<gloss><q>carelessly have fun</q></gloss>
|
||
<note type="bibl">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Benveniste._Etudes"/>
|
||
<biblScope>30</biblScope></bibl>)</note></mentioned> is rightly rejected by
|
||
<bibl><author>Mауrhоfer</author> (<title>Bibliotheca Orientalis</title>,
|
||
<pubPlace>Leiden</pubPlace>, <biblScope>t. XVII, № 5/6, p. 273</biblScope>)</bibl>. —
|
||
In fusion with the preverb <mentioned xml:lang="os"><m>æv-</m></mentioned> we have <ref type="xr" target="#entry_ævzīlyn"><w>ævzīlyn</w>
|
||
<note type="comment">(<mentioned xml:lang="ira"><w type="rec">apa-zair-</w></mentioned>)</note>
|
||
<gloss><q>toss</q></gloss></ref>. See also <ref type="xr" target="#entry_zelæn"/>, <ref type="xr" target="#entry_zilaxar"><w>zīlaxar</w></ref>, <ref type="xr" target="#entry_zīldūǧ"/>, <ref type="xr" target="#entry_zīllakk"/>, <ref type="xr" target="#entry_zyld"/>, <ref type="xr" target="#entry_zyldægæj"><w>zyldæg</w></ref>.<lb/><bibl><ref type="bibl" target="#ref_Tomaschek"/>
|
||
<biblScope>888</biblScope></bibl>.</etym>
|
||
</entry>
|
||
</body>
|
||
</text>
|
||
</TEI> |