abaev-xml/entries/abaev_xænkʼæl.xml

80 lines
5.8 KiB
XML
Raw Normal View History

2025-03-21 13:42:40 +03:00
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:abv="http://ossetic-studies.org/ns/abaevdict" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Abaev Dictionary: entry <hi rendition="#rend_italic">xænkʼæl</hi></title>
</titleStmt>
<publicationStmt xml:base="../pubstmt.xml"><p>Translated from Russian in 2020 by Oleg Belyaev (ed.), Irina Khomchenkova, Julia
Sinitsyna and Vadim Dyachkov.</p></publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl xml:lang="ru"><author>Абаев, Василий Иванович</author>.
<title>Историко-этимологический словарь осетинского языка</title>. Т. <biblScope unit="volume">I</biblScope>. AKʼ. <pubPlace>М.–Л.</pubPlace>:
<publisher>Наука</publisher>, <date>1958</date>. С. <biblScope unit="page">????</biblScope>.</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc xml:base="../encodingdesc.xml">
<tagsDecl>
<rendition xml:id="rend_italic" scheme="css">font-variant: italic;</rendition>
<rendition xml:id="rend_smallcaps" scheme="css">font-variant: small-caps;</rendition>
<rendition xml:id="rend_singlequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "" "";</rendition>
<rendition xml:id="rend_doublequotes" scheme="css" scope="q">quotes: "«" "»";</rendition>
</tagsDecl>
</encodingDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<entry xml:id="entry_xænkʼæl" xml:lang="os" abv:completeness="complete">
<?oxy_comment_start author="oleg" timestamp="20231025T005549+0300" comment="Russian checked + English"?>
<form xml:id="form_d2712e66" type="lemma" xml:lang="os-x-iron"><orth>xænkæl</orth></form><?oxy_comment_end ?>
<form xml:lang="os-x-digor" type="dialectal"><orth>xinkal</orth></form>
<sense xml:id="sense_d2712e69">
<abv:tr xml:lang="ru">
<q>лапша</q>
</abv:tr>
<abv:tr xml:lang="en">
<q>noodles</q>
</abv:tr>
</sense>
<etym xml:lang="ru">В ряде дагестанских языков известен кулинарный термин <w>xink</w>
(<w>xank</w>, <w>xunk</w>) <gloss><q>галушка</q>, <q>галушка с мясной
начинкой</q></gloss> (подобие пельменей): <mentioned><mentioned xml:lang="av"><lang/>
<w>xxink</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="tab"><lang/>
<w>xink</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="lbe"><lang/>
<w>xxunk</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="tkr"><lang/>
<w>xənk</w></mentioned> и др. <note type="comment">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Хайдаков"/>
<biblScope>67</biblScope></bibl>)</note></mentioned>. Слово употребляется
преимущественно во мн. числе. <mentioned xml:lang="av"><lang>Аварская</lang> форма мн.
числа — <w>xxinkal</w>
<note type="comment">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Саидов"/>
<biblScope>516</biblScope></bibl>)</note></mentioned>. Именно эта аварская форма и
была усвоена в соседние языки Кавказа: <mentioned><mentioned xml:lang="ka"><lang/>
<w>xinkali</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="ce" extralang="inh"><lang/>
<w>xingal</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="kum"><lang/>
<w>hinkal</w></mentioned>
<gloss><q rendition="#rend_doublequotes">хинкал</q></gloss></mentioned>. Значение
<q>лапша</q>, помимо осетинского, налично в <mentioned><mentioned xml:lang="kbd"><lang/>
<w>x̲ənḱal</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="kbd"><w>x̲änḱal</w></mentioned></mentioned>, <mentioned xml:lang="ady"><lang/>
<w>x̲ənḱal</w></mentioned>.</etym>
<etym xml:lang="en">In a number of Daghestanian languages the culinary term <w>xink</w>
(<w>xank</w>, <w>xunk</w>) <gloss><q>dumpling</q>, <q>dumpling with meat
filling</q></gloss> is attested: <mentioned><mentioned xml:lang="av"><lang/>
<w>xxink</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="tab"><lang/>
<w>xink</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="lbe"><lang/>
<w>xxunk</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="tkr"><lang/>
<w>xənk</w></mentioned> etc. <note type="comment">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Хайдаков"/>
<biblScope>67</biblScope></bibl>)</note></mentioned>. The word is primarily used in
the plural. The <mentioned xml:lang="av"><lang/> plural form is <w>xxinkal</w>
<note type="comment">(<bibl><ref type="bibl" target="#ref_Саидов"/>
<biblScope>516</biblScope></bibl>)</note></mentioned>. It is this Avar form that has
been borrowed into the neighbouring languages of the Caucasus: <mentioned><mentioned xml:lang="ka"><lang/>
<w>xinkali</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="ce" extralang="inh"><lang/>
<w>xingal</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="kum"><lang/>
<w>hinkal</w></mentioned>
<gloss><q rendition="#rend_doublequotes">khinkal</q></gloss></mentioned>. The meaning
<q>noodles</q>, apart from Ossetic, is found in <mentioned><mentioned xml:lang="kbd"><lang/>
<w>x̲ənḱal</w></mentioned>, <mentioned xml:lang="kbd"><w>x̲änḱal</w></mentioned></mentioned>, <mentioned xml:lang="ady"><lang/>
<w>x̲ənḱal</w></mentioned>.</etym>
</entry>
</body>
</text>
</TEI>